Güney Azerbaycan`da bağımsızlık hareketleri ve Güney Azerbaycan`ın Türk dünyası için önemi

Abstract

1990'larda Sovyetler Birligi'nin dagılmasından sonra, Sovyethakimiyetinin sona erdigi cografyada ulusal söylemlerle yeni bagımsızdevletlerin ortaya çıkması, baska ülkelerin hakimiyetinde olan etniktoplulukları ulusal kimlik arayıslarına yöneltmistir. Bu çerçevede, 2000'liyıllarda Güney Azerbaycan'da Türkler arasında baslayan milliyetçilik akımıda tekrar canlanmaya baslamıs olup ran'ın halen içinde bulundugu dıs odaklısancı ve tehditleri istismar edecek yönde ivmelenmektedir. Öte yandan,Ortadogu-Orta Asya ekseninde cereyan eden küresel ve bölgeselmücadeleler, özellikle enerji havzaları ve enerji koridorlarının güvenligiüzerinde odaklanmaktadır. Bu baglamda A.B.D., Afganistan ve Irak'ta tesisettigi nüfuzu, ran engelini asarak perçinlemek istemektedir. A.B.D.'nin ranengelini asmak için uyguladıgı uluslararası izolasyon ve ekonomik yaptırımçabaları etkisiz kalmakta, askeri güç kullanma seçenegi ise risklidir. Busebeple, A.B.D.'nin alternatif strateji olarak, ran'ın hassasiyet olusturan çokluetnik yapısını tetikleyecegi degerlendirilmektedir. Bu noktada, ran etnikyapısı içinde en uygun unsur, demografik yapısı, içinde bulundugu sartlar vetarihsel süreç itibariyle, ran Türkleri'dir. Güney Azerbaycan cografyasındafilizlenen milli kimlik arayısı, Türk dünyası açısından önem arz etmektedir.Kimlik arayısı bagımsızlık ile neticelendigi takdirde, Türkiye bas, Orta AsyaTürk devletleri gövde, Güney Azerbaycan'ın boyun olacagı bu olusumu Türkdünyasının yeniden inkisafına seklinde degerlendirmek mümkündür. Ancakbu olası gelismenin bölgesel dengeleri ve politikaları degistirecegi asikardır.Bu çalısmada, Güney Azerbaycan'da bagımsızlık hareketleriincelenmis ve degisen küresel/bölgesel politikaların Güney Azerbaycancografyasına yansımaları analiz edilmis, milli kimlik arayısının bölgeseldengeler ve Türk dünyası açısından önemi ve muhtemel etkileri ortayakonulmus, Türkiye dahil bölgesel aktörlerin olası stratejileri öngörülmüstür.

World got into a new constitution following the corruption of Soviet SocialistRepublics in 1990s. Establishment of new independent states over the geographypreviously allocated to Soviets has directed the ethnical societies to search fornational identity. Within this context, nationalist movements among the Turks ofSouthern Azerbaijan have regained acceleration toward the exploitation of foreignoriginatedthreats and concerns. On the other hand, global and regional strugglestook place along the Middle East ? Central Asia axis have focused on security ofenergy basins and energy corridors. In this context, the U.S.A. wishes to anchor hisdominating power, established by Iraq and Afghanistan operations, by passing overthe Iranian burden. Economical sanctions and international enforcementsimplemented by the U.S.A. to overcome this obstacle were found to be insufficientand the alternative power enforcement was seen so risky for the U.S.A. forces. Thatis why; U.S.A. may choose to trigger the multi-ethnical structure of Iran as anotheralternative. The most available ethnic identity in Iran is Iranian Turks with theirdemographical patterns and independence movements made by them along theirhistorical background. National identity searches germinated in Southern Azerbaijangeography have a significant importance for Turkey and Turkish World. If this searchfor identity results in independence, Southern Azerbaijan will form the neck ofTurkish world of which Turkey is the head and Middle Eastern countries are thebody. It is possible to identify this creation as the re-existence of Turkish world.However, it is evident that this process would definitely change the regionalbalances and policies.In this study, historical background of Southern Azerbaijan independencemovements and the reflections of ever changing global/regional policies pf worldconjuncture over Southern Azerbaijan geography were analyzed. The significance ofthis national identity search for the regional balances and Turkish world and itspotential effects were put forward and strategies of regional actors including Turkeywere envisaged.