İş kazalarının önlenmesinde eğitim yöntemlerinin kullanım yeterliliğinin belirlenmesi

Abstract

Sanayi Devrimi ile birlikte üretim biçiminin niteliği ve toplumların iktisadi yapısı, Batı Avrupa'dan başlayan hareketle tüm dünyada değişmiş ve 2000'li yıllarda küreselleşen bir yapı haline gelmiştir. Ortaçağ toplumunun iktisadi ilişkilerinin alt yapısını, küçük ticari ilişkiler oluştururken, küresel ekonominin iktisadi ilişkileri makineler ve insan gücü ile yoğrulmuş kitle üretimi haline gelmiştir. Devletlerin `sosyal` kimliklerinin farklılaşması ile üretimin önemli bir parçası olan işçilerin sağlığı ve güvenliğinin korunması ise önemli bir gereklilik ve zorunluluk haline gelmiştir. Dolayısı ile İşçinin sağlığının ve güvenliğinin sağlanması devletin sosyal politikaları ile doğrudan ilişkilidir. Küreselleşen ekonomi ile bu gereklilik `İş Sağlığı ve Güvenliği` kanun ve düzenlemelerine evrensel nitelik kazandırmıştır. İşçi sağlının ve güvenliğinin korunması için devletin yanı sıra, işverene, denetçilere, eğitimcilere ve işçilere de önemli sorumluluklar ve görevler düşmektedir. Devletin kurumları tarafından belirlenmiş kanun ve yönetmeliklerin, işverenler tarafından eksiksiz bir biçimde uygulanması, bu bağlamda gerekli eğitimlerin işçilere verilmesi ve işçilerin gerekli gayreti göstermesi hayati öneme sahiptir. Gerekli eğitimler, ülkemizde İş Sağlığı ve Güvenliği sertifikasına sahip uzmanlar tarafından verilmektedir. Denetlemeler de yine aynı uzmanlar tarafından gerçekleştirilmekte, eksiklik ve hatalardan işveren ile ortak bir biçimde sorumlu olmaktadırlar. Dolayısı ile eğitimin etkin bir şekilde verilmesinde sorumluluk uzman ve işveren arasında paylaşılmaktadır. Eğitimin etkinliği ile iş kazalarının gerçekleşmesi arasındaki ters orantı dikkate alındığında, eğitimlerin etkinliği uzman ve işverenlerin risklerini minimize etmelerindeki en önemli araçtır. Bu nedenden dolayı verilecek eğitimlerin kalitesini ve yeterliliğini arttırabilmek, eğitim veren uzmanların yetişkin eğitim yöntemlerini aktif bir şekilde kullanabilmesi ile gerçekleşebilecektir. Eğitimin etkinliğinin işveren, uzmanlar ve işçiler açısından önemi dikkate alındığında, `etkili bir iş sağlığı güvenliği eğitimi nasıl verilmelidir?` sorusu oldukça önemli hale gelmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, bu soruya cevap bulmaktır. Bu bağlamda, genel olarak kullanılan eğitim yöntemleri ile İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin başarısı arasındaki ilişki incelenmektedir. Çalışma, bir üretim işletmesindeki işçilere, belirlenen öğretim yöntemleri ile verilen sağlık güvenlik işareti eğitimlerin, işçiler tarafından ne kadar öğrenildiğini ölçmeyi amaçlamaktadır. Bu amaç ile katılımcılara, konu ile ilgili bilgilerini ölçmek amacı ile ön test ve sonrasındaki öğrenme durumlarını tespit etmek için ise son test yapılmıştır. Bu testler ile objektif olarak, işçilerin öğrenme düzeyleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda katılımcılara anket uygulanmış, anket ile işçilere verilen eğitim yöntemlerine, kullanılan materyallerin etkinliğine ve yeterliliğine, genel olarak İSG'ye bakış açılarına ilişkin görüşlerini anlamak ve bu görüşler ile demografik özellikleri arasındaki ilişkiyi tespit etmek amaçlanmıştır. Araştırmanın evrenini, 2017 yılında Tekirdağ ili Çerkezköy ilçesinde yer alan Prettl Endüstri Sistemleri Fabrikası'nda çalışanlar oluşturmaktadır. Fabrikada çalışan işçiler arasından rastgele (random) seçilen 120 çalışan araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 16,0 paket programı kullanılmıştır. Elde edilen bulgular için tablolar oluşturulmuş, sonuçlar yorumlanmış ve geliştirilen öneriler sunulmuştur.

Through the Industrial Revolution, the quality of the form of production and the economic structure of the societies has changed in the whole world with the movement starting from Western Europe and has become a globalizing structure in the 2000s. While the infrastructure of economic relations of medieval society was constituted by the small commercial relations, the economic relations of the global economy became mass production with machines and human power. The differentiation of the `social` identities of states and the protection of the health and safety of workers which is an important part of production, have become an important necessity. Therefore, the provision of workers' health and safety is directly related to the social policies of the state. With the globalizing economy, this necessity has given universal qualities to the laws and regulations of `Occupational Health and Safety`.As well as the state; employers, auditors, trainers and workers have important responsibilities and duties for the protection of workers' health and safety. It is vital that the laws and regulations that were determined by the institutions of the state are fully implemented by employers, accordingly that the necessary training is provided for the workers and that the workers make the necessary efforts in this context. The necessary trainings are given by the experts with Occupational Health and Safety certificates in our country. The inspections are carried out by the same specialists and these experts are responsible in common with the employer for deficiencies and errors. Hence, responsibility is shared between the expert and the employer in the effective providing of education. Given the inverse relationship between training effectiveness and the occurrence of work accidents, the effectiveness of training is the most important tool in minimizing the risks of specialists and employers. Therefore, increasing the quality and competence of the trainings is depended on the actively using the adult education methods of the experts. When the effectiveness of education is taken into account for the employers, experts and workers, the question of `how should an effective education for occupational health and safety be given` becomes very important. The main aim of this study is to find the answer of this question. In this context, the relationship between the general education methods and the success of the occupational health and safety education is examined. This study aims to measure how much the trainings regarding the health and safety signs are beneficial for the labors who works in the factory. For this purpose, the participant was subjected to a preliminary test in order to measure their knowledge about the subject and to final test in order to determine the post-test learning situations. Through these tests, it has been attempted to objectively confirm the learning level of workers. At the same time, participant questionnaires were applied to the employees and it was aimed to understand their views of the questionnaire and the training methods given to the workers, the effectiveness and adequacy of the materials used, the general view of OHS perspective and to determine the relationship between these opinions and their demographic characteristics. The universe of the research consists of employees of the Prettl Industrial Systems Plant located in Çerkezköy in Tekirdağ province in 2017. 120 employees selected randomly among the workers in the plant constitute the sample of this research. The SPSS 16.0 package program was used to analyze the data. Tables were created for the findings, the results were interpreted and the proposed recommendations were presented.