Plastik atıkların yeniden kazanımı ve tüketicilerin yeniden kazanım ile ilgili tutum ve davranışları hakkında bir pilot çalışma

Abstract

US?o^-^**islit OZET *' '. >* `V, `*i `<?-` ` ?'» ? -* v Katı atıklar genelde halk tartından istenmeyene maddeler olduklarından uygun bir şekilde uzaklaştırılmadıklan takdirde, önemli sağlık, estetik ve çevre sorunları oluştururlar. 1960'lı yıllardan beri yaşanan hızlı nüfus artışı ve kırsal kesimden kentlere göç ülkemizde katı atık sorunları gibi pek çok çevre sorununu beraberinde getirmiştir. Gelişmiş ülkelerde katı atıklar, yüksek teknoloji ve çevresel bilincin artmasıyla kontrol altına alınmıştır. Fakat, bizim gibi gelişmekte olan ve geri kalmış ülkelerde; çarpık ve sağlıksız kentleşme modellerinin yanısıra bilgi ve teknolojiden yoksun, gelişi güzel katı atık giderme metodları uygulanarak şehirler yaşanmaz hale getirilmiştir. Geçmişte İstanbul-Ümraniye, Diyarbakır ve Ankara'da düzensiz depolama nedeni ile ölümle sonuçlanan katı atık problemleri ortaya çıkmıştır. Uluslararası alanda katı atıkların imhası konusunda yaşanan gelişmeler ve şehirlerimizdeki sağlıksız yaşam koşulları sebebiyle halkın şikayetlerinin artması; sorunların çözümünden sorumlu olan başta yerel yönetimleri ve diğer kuruluşları harekete geçirmiştir. Son yıllarda katı atıkların sağlıklı bir şekilde toplanması, yeniden değerlendirilebilir atıkların geri kazanımı ve düzenli katı atık depolama konularında belediyeler bir arayış içerisine girmişlerdir. İstanbul, İzmir, İzmit, Bursa ve Gaziantep gibi büyük şehir belediyeleri finansman ve teknoloji bakımından dış kaynaklı olan önemli katı atık imha tesisleri kurmuşlardır. Fakat, bölgesel bazda hizmet etmesi amacıyla büyük paralar harcanarak inşa edilen bu tesislerin işletilmesinde; imha sistemi organizasyonundaki eksiklikler, yüksek atık imha maliyeti ve bölgesel atık modelini destekleyici yasal dayanakların olmayışı sebebiyle büyük sorunlar ortaya çıkmaktadır. Katı atıkların toplanması, taşınması, depolanması,, ve geri kazanımına ilişkin yatırım maliyetlerinin belediye bütçelerini zorlamasının yanında merkezi ve yerel yönetimler arasında idari ve teknik.konularda uyumun sağlanmaması sorunu daha da zorlaşmaktadır.-w**^ Siz' Katı atık sorununun çözümü için; öncelikle koniy^bUitrasej^vi t&f nik yönden yaklaşan projeler üretilmeli ve yasal düzenlenene HJğşfe$lererek hızla hayata geçirilmelidir. Sağlıklı katı atık yönetimi; evs%^atiiijdusiriyel ve hastane atıklarının ayrı ayrı toplanmasının ve uzaklaştırılmasını, ayrıca ekonomik değeri olan yeniden değerlendirilebilir atıkların ayrı toplanarak geri kazanılması esas olmalıdır. Ancak; en sağlıklı ve en modem atık yönetim projelerinin dahi halk tarafından benimsenmediği sürece başarılı olması mümkün değildir. Bu sebeple; halkın katı atık konusunda eğitilmesi ve özellikle katı atıkların sağlıklı bir şekilde biriktirilmesi ve kaynağında ambalaj atıklarının ayrı toplanması konularında halkın bilinçlendirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu tez çalışması 5 bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde: Türkiye'de mevcut çevre sorunlarının çözümü, katı atık sorunları ve katı atıkların geri kazanım teorileri anlatıldı. İkinci bölümde: Atıklar içinde hacimsel olarak önemli yer tutan ve tabiatta çok uzun zaman bozunmadan kalabilen plastik ve atıklar anlatıldı. Üçüncü bölümde: U.S. A ve Gelişmiş Avrupa Ülkelerin'deki katı atık politika ve uygulamaları anlatıldı. Dördüncü bölümde: Türkiye'de mevcut durum anlatıldı. Beşinci bölümde: Plastik atıkların geri kazanımı konusunda faaliyet gösteren Yeşil Plastik'in faaliyetlerinin Türkiye'de geri dönüşüm için taşıdığı önemi, Türkiye' de katı atık sorunlarına yönelik Kocaeli / Körfez ilçesinde durum incelenmiştir. Sonuç ve değerlendirme kısmında, elde edilen bulgular değerlendirilerek önerilerde bulunuldu.

VI SUMMARY Rapid population increase and immigration from rural areas to urban areas experienced since 1960's has caused many environmental problems such as solid wastes. In the developed countries, solid wastes have been kept under control due to economical conditions, higher teconolgy and increase of environmental conscioussness. However, in the developing underdeveloped countries like ours, awry urbanisation models and random solid waste removal methods which are lack of knowladge end technology have been applied causing the cities to be unlivable locations. Recently total solid waste problems have occured in İstanbul, Ümraniye, Diyarbakır and Ankara due to inappropriate storage applications. Developments encountered in the international solid waste removal areas, and increase of puplic claims because of unhealty living conditions in our cities has mobilized local administrations and the other establishments which are responsible for solution of problems. Recently municipalities have entered into a research for proper collection of solid wastes, recovery of recycling, wastes and regular solid waste storage; Metropolitan Cily Municipalities such as in İstanbul, İzmir, İzmit, Bursa and Gaziantep has installed big solid waste removal plants that are of foreign origin financially and technologically. However, during operation of these plants which have been constructed against considarable financial costs to render service on local basis, failures in the removal system organisation have caused big problems since waste removal costs are high and legal basis supporting local waste model do not exist. Problems experienced in the solid waste management system has brought the necessity for discussing the subjectmatter in more detail and in the scientific way and for prioritizing the local technologies complied with our country's economical conditions and for informing the waste producers and establishments which are responsible for waste removal. Particularly, givingVII priority to the local tecnologies in the regular storage and recovery plants, waste removal plants can be made much more economical for municipalities. This thesis consists of five chapters. In the first chapter: The solution of enviromental problems, the causes of solid waste problems.theories of recovery, recycle and reuse. İn the second chapter: Waste plastics stay in the earth without disintegration and decation because of their specific volume and life cycle assessment characteristics. In the third chapter: Solid waste management of USA and developed west Europe countries. In the fourth chapter: The last position of the waste management in Turkey. In the fifth chapter, the name of the investing company is Yeşil Plastik Geri Dönüşüm Sanayi ve Ticaret A.Ş. limited liablity company incorporated under the commerical laws of the government of Turkey and a public survery was made in the Körfez Region in Kocaeli. Lastly recommandatons were offered according to the obtained data and their results in the last chapter.