İş ahlakı etik değerlerin oluşturulması alışkanlık haline getirilmesi ve bir işletmede uygulaması

Abstract

ÖZET Günlük yaşantımızda sıklıkla kullandığımız ` Etik ` kelimesi, Redhouse sözlüğüne göre yine İngilizce olan ` Moral ` kelimesi ile eşanlamlı olarak kullanılmakta ve Türkçe'de AHLAK anlamına gelmektedir. Ethics ( Etik ) Ahlak Bilimi, Ahlak Sistemi ve Ahlak Felsefesi tanımlamaları ile moral kelimesinden kısmen farklılıklar göstermektedir. Son yıllarda ülkemizde yaygın olarak kullanılan etik kelimesi, ahlaki düzenlemeler gerektirdiğine inanılan ; Meslek faaliyetlerinde, antlaşma ve sözleşmelerde, değişik çıkar gurupları ile farklı görüşleri bir araya getiren çalışma gurupları faaliyetlerinde ve iş hayatında, ahlak sistemi veya denetimi anlamında geniş bir kapsamda kullanılmaktadır. Şüphesiz ahlak kavramı filozoflar veya işletmeciler, üzerinde savlar ve tartışmalar başlatmadan önce de vardı. Ancak her toplum kendi kültür yapısı içerisinde sakladığı ahlaki motiflerde göreli farklılıklar içerir. Önemli olan ahlak dışı bir yaşamın anarşi yaratabileceği kaygısıdır. Bu durum iş dünyası içinde geçerlidir, işletmelerin ilgi ve uğraşılan mal ve hizmet üretiminin kar ile ödüllendirilmesi olsa da işletmeler de iş ahlakının geliştirilmesi ve yerleştirilmesine yönelik bir program ve ahlak yönetimi uygulamak zorundadırlar. İş dünyasında ve yönetsel faaliyetlerde ahlak temellerini sağlamlaştırmak ve idame ettirmek için bir çaba harcanmazsa, toplumu bir arada tutan katkı maddesi yitirilmiş olur, özgüvenini kaybeden toplumda gerek iş dünyasında gerekse insan ilişkilerinde yasasızlık, karmaşa ve giderek ilkel bir düzeye dönüş hakim olur. İş dünyası çıkar çatışmalarının arenasıdır ( conflict of interest ) Kişisel veya işletme düzeyinde çıkar çatışmalarının var olduğu durumlarda ahlak kuralları gereklidir. Ahlak kuralları ile kişisel çıkarların bakış açısı aynı olsaydı çıkar çatışmalarına ahlaki çözümler bulunamazdı. ( Stewart, 1997, s 88 ) İş ahlakı kaçınılmaz olan ahlaki seçenekler için, karar verme sürecini belirginleştirir ve daha iyi kararlar alınmasını sağlar buda işletmenin uzun dönem getirişinin ençoklanmasını destekler. Tüketici korumacılığı ( Consumerism ), sosyal sorumluluklar, demografik değişim, özelleştirmeler (privasations), araştırmacı gazetecilik, küresel pazarlar, durgunluk, çevrecilik, yönetim teorileri hepsi toplum dikkatini iş hayatının yönetimi ve iş ahlakı kurallarına uyma gerekliliği konularında yükseltmiştir. ( Sternberg, 1995, s 15, 26 )Ahlak değer ve kurallarının her ne kadar zamana dayalı bir tabanda ve göreli bir yapıya sahip olduğunu söylüyorsak da bu onlara itaat etmemizi engellemiyor. İş dünyasında kendi çıkarlarımız peşinde koşarken, başkalarınca da kabul edilen sınırlamalara karşılık olarak, davranışlarımıza bir takım kısıtlamalar getirmek, sadece güçlü olanların tehdidi altında olmadığımız için bir anlamda daha da özgürlük demektir. İş ve Endüstri unsurları sadece örgütlenmiş medeni toplumlarda rahat hareket edebilmektedirler. İş ahlakı değerlerinin işletmelerde hakim kılınması uzun dönemde işletme değerini maksimuma ulaştıracak ve o işletmelerin oluşturduğu endüstri kolunun gelişmesinin teminatı olacaktır. İnsanların doğasında bir ahlak yazılımı mevcuttur Bu nedenle doğuştan sahip olduğumuz vicdan, adalet, paylaşmak gibi kavramlar davranışlarımıza rehberlik ederler. İş dünyası platformunda gerçekleşen faaliyetlerinde Allah tarafından insan doğasına yerleştirilen ahlak kurallarına uygunlaştırılması gerekliliği vardır. İş ahlakının ilgi alanı bu doğal kurallar manzumesine iş normlarının uygunlaştırılması ve iş dünyası faaliyetlerinin bütününü kapsayan ahlak sisteminin geliştirilmesidir.

SUMMARY The word ` ethics ` which we often use in our daily life is used as a synonym with the word ` moral ` according the Redhouse dictionary and bears the meaning of Turkish word ` ahlak ` The word ethics differs partly from moral as a discipline, as a system and as a philosophy. In recent years, the word ethics acquired its meaning in a wide range with the frame of moral system or adjustment in business life in Turkey with accords, agreements, interests groups and also team works composing different ideas in which moral adjustment is believed to be made Definitely, moral as a concept had existed before the philosophers and those related to business started to negotiate or to forward hypotheses concerning it. But every society has some relative differences in moral details taking place in its cultural structure. What is important and also should be kept in mind is that a life without morality can be create anarchy. No one can put up with a world bereft of its values and last the sanctity. ( N.Hartman, Ethics, p 9). It's also valid for Business World, although its interest to win a prize in reply to produce goods and service, companies should put into practice a Ethical Management to addiction and improve the ethical behavior, if not human affinity also business world will lose the power of legislation and its getting to dominate chaos. Although we emphasize that moral values and rules have a relative structure based on time, this doesn't refrain us from obeying them. All moral systems want us fellow moral rules converted into orders. Thinking that this common requirement will restrict the freedom. The restrictions which accepted by the others lets feel us more free because of saving us under the thereat of powerful partnership. Business and Industrial elements act peace and quiet in civilized and organised community. 'The greatest in spoofing is the snake's new` N. Hartmann