Faaliyete dayalı maliyetleme ve Netaş örneği

Abstract

IV ÖZET Çağımızda, gerek ülkeler arası, gerekse işletmeler arası rekabet ortamında, ürün sürelerinin kısalması, yeni süreç ve akış teknolojileri, yeni stok sistemleri ve malzeme bulundurma teknikleri, üretim, mühendislik ve tasarımda yeni bilgisayar uygulamaları gibi yeni yaklaşımlar keşfedilmeye başlanmıştır. Bütün bu konularda meydana gelmiş olan yeni gelişmeler, ürün maliyetlerinin yanı sıra başka maliyet objelerinin maliyetlerinin de mümkün olduğunca doğru belirlenmesi ve bu doğru veriler üzerinden kararlar verilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Bir ürün ya da ürün grubunun üretiminden vazgeçilmesi, ürün karışımı, müşteri karlılık analizleri, işletme bütçelerinin düzenlenmesi ve kontrollerinin gerçekçi bir şekilde yapılmasının yanı sıra bu verilere dayalı kararlarda doğru maliyet verisinin kullanılmamasının yaratacağı sonuçlar, bazen işletmelerin (hatalı kararlar nedeni ile) iflası ile sonuçlanabilecek durumlara gelinmesini sağlayabilmektedir. 1982 yılında Robert G.Eiler, Walter K.Goletz, and Daniel P.Kegan tarafından Harvard Business Review dergisinde yayınlanan bir makale, maliyet muhasebesinin yeni koşullar çerçevesinde ne tür sorunlar yarattığını ortaya koymuştur. Bu makale akademik toplumda önemli bir tartışmayı başlatmıştır. Makalede `maliyetlerde işçilik, hammadde ve genel üretim maliyetleri (GÜM) paylarının değişmesi sebebiyle geleneksel maliyet sistemleri kullanışsız hale gelmiştir. Geliştirilmiş maliyet sistemlerinde odak noktası ürün maliyetlemesidir. Bu çaba genel üretim maliyetleri (GÜM) diye adlandırılan şaşırtıcı maliyet havuzlarında konsantre olmayı gerektirmektedir` denmektedir. Bir işletme maliyet etmenlerini çok iyi belirlemeli ve bu etmenleri ürünün tükettiği faaliyetlerin oranına göre ürünün maliyetine yüklemelidir. Bu güçlü düşünce Faaliyete Dayalı Maliyetleme (FDM) adı altında popüler olmuştur. Günümüzde önemli oranda geliştirildiği gözlenen FDM' nin çağımızın yeni ihtiyaçlarına cevap verebilecek niteliklere sahip olduğu düşünülmektedir.V Amerikan orijinli bir maliyetleme yöntemi olması nedeniyle en çok uygulamaya ABD'de rastlanmaktadır. Bu uygulamaların önemli bir kısmı başarılıyken diğerlerinde ise, bir başarı sağlamak mümkün olmamıştır. Başarısız örneklerden alman dersler, FDM'nin ilk kurulma aşamasında sistemin gerekleri üzerinde yoğunlaşmayı zorunlu kılmaktadır. Bu çalışmada ise, uygulanabilir bir teorik temel oluşturmasının yanı sıra FDM'yi uygulama kararı alan, ancak çeşitli sebeplerden ötürü şimdilik bu kararım erteleyen bir işletme olan NETAŞ'ın uygulamalarına yer verilmiştir.

VI SUMMARY In the century we are living in some new approaches for applications has been started to be discovered in the areas of production, engineering and design due to new process and tecnology, new stock systems and material holding technies, and competition in between international and local firms. The developments on these subjects have introduced us the necessity to determine not only the cost of the product but also the costs of the other objests and to decide on the correct data. The results of giving up the idea of producing a product or a group of products, making wrong decisions about product mixture, customer profit analysis, arrangement or control of management budgets may sometimes end up with bankkuptcy of the companies. In 1982, Robert G.Eiler, Walter K.Goletz and Daniel P. Kegan published an article in Harvard Business Review and put forth the problems of cost accounting in frames of new conditions for consideration. This article has started an important discussing among the academecians. In the article it was saying; ` the change in the cost shares of workmanship, raw material, and general production costs has made the system unusable. In improved cost systems, the focal system is cost of product. This effort makes it necessary to concentrate on surprising cost pools. ` Thus, a company must determine its cost factors in the best way and add these factors to the cost of the product in accordance with the ratio of consumed activities by the product. This powerful thought has been very popular under the name of `Activity Based Cost (ABC)`. It is considered that ABC.which is thought to be improved sufficiently, has a good quality to meet our needs in this century.As this is a costing method originated in U.S., most of its applications are observed in U.S. While many of these applications are successful, it had been impossible to be successful with some of them. The lessons we take from unsuccessful applications make it an oblication to focus on the necessities on the first stage of setting ABC.In this study, the applications that are being used by NETAŞ are described though they are not used at the moment due to some reasons.