Geleneksel öğretimin ilk, orta ve yüksek öğretim öğrencilerinin görüntü oluşumu ve renklere ilişkin kavramsal anlamalarına etkisi

Abstract

Fen egitiminin temel amaçlarından biri, ögrencilere bilimsel olarak kabul edilebilir fikirler kazandırarakbunları yeni alanlara uygulayabilmelerini saglamaktır. Fen egitimcileri, ögrencilerin bir takım fen konularına özgüfikirlerini derinlemesine incelediklerinde kavramsal açıdan oldukça zayıf olduklarını ve özellikle de fizikkavramlarına özgü bir çok kavram yanılgısına sahip olduklarını ortaya çıkarmıslardır.Ögrencilerin kavramsal anlamaları üzerine yapılan çalısmalar, bu yanılgıların bir çogunun kisilerin dogduklarıandan itibaren çevreleriyle olan etkilesimleri sonucunda etraflarında gelisen bir takım olayları anlama ve yorumlamayetenekleri ile olustugunu göstermektedir. Ayrıca çalısmalar bazı kavram yanılgılarının soyut kavramlar içerenkonuların ögretimi sırasında, ögretmen tarafından kullanılan dilden ya da ders kitaplarından aktarılabildigini de ortayaçıkarmıstır. Bu nedenle ögretmenler ya da ögretmen adayları ile onların ögretmenlik yapacakları yas grubununkavramsal anlamalarının ortaya çıkarılması ayrı bir önem tasımaktadır.Bu çalısmanın iki temel amacı vardır. Bunlardan birincisi; ilk ve ortaögretim ögrencileri ile bu ögrencilereögretmenlik yapmaya hazırlanan sınıf ve fizik ögretmen adaylarının görüntü olusumu ve renkler konularına iliskindüsünce biçimlerini belirlemektir. Çalısmanın ikinci temel amacı ise, görüntü olusumu ve renkler konularına iliskin,ilkögretim 5. sınıf, lise son sınıf ögrencileri ile sınıf ve fizik ögretmeni adaylarının geleneksel ögretim öncesi vesonrası sahip oldukları düsünce biçimlerindeki degisimi arastırmaktır.Arastırmanın örneklemini, Balıkesir il merkezinden rastgele seçilmis 203 ilkögretim 5. sınıf, 147 lise son sınıfögrencisi ile Necatibey Egitim Fakültesi Sınıf Ögretmenligi 2. sınıfında ögrenim gören 148 ve Fizik Ögretmenligi 3.sınıfındaki 36 ögretmen adayı olusturmustur. Veri toplama asamasında, görüntü olusumu ve renkler konularındakikavramları içeren ve açık uçlu sorulardan olusan iki adet kavramsal anlama testi gelistirilmistir. Kavramsal anlamatestlerinden biri ilkögretim digeri ise lise ve üniversite ögrencileri için hazırlanmıs olup, geleneksel ögretim öncesi vesonrasında uygulanmıstır. Ögrencilerin kavramlarla ilgili düsünce biçimlerini daha detaylı bir sekilde ortayakoyabilmek amacıyla toplam 20 ögrenci ile yarı-yapılandırılmıs görüsmeler yapılmıstır.Arastırmadan elde edilen sonuçlardan, ögretmen adayı ögrencilerle ilerde ögretmenlik yapacakları yasgrubunda yer alan ögrencilerin görüntü olusumu ve renkler konularında pek çok ortak kavram yanılgısına sahipoldukları ortaya çıkmıstır. Özellikle ögrenciler, sanal ve gerçek görüntünün ayırt edilmesi sırasında, görüntüolusumuna iliskin çizdikleri ısın diyagramlarında benzer yanılgılar sergilemislerdir. Ayrıca ısıktaki renklerleboyalardaki renkleri birbirleri ile karıstırdıkları ve ögretim sonrasında da bu yanılgıların devam ettigi belirlenmistir.Öte yandan ögretim sonrası bazı sorularda bilimsel olarak kabul edilebilir yanıtların yüzdesinin arttıgı görülse de,görüsmelerden elde edilen veriler geleneksel ögretim yönteminin görüntü olusumu ve renkler konularındaki kavramyanılgılarının giderilmesinde basarılı bir yöntem olmadıgını ortaya koymustur. Ayrıca hem ögretmen adaylarının, hemde ilerde ögretmenlik yapacakları yas grubundaki ögrencilerin incelen konu hakkında ortak birçok kavram yanılgısınasahip oldukları ortaya çıkmıstır.Çalısmanın son asamasında, elde edilen bulgular ısıgında görüntü olusumu ve renkler konularının ögretimine,ögretmen yetistirme sistemine ve program gelistirmeye yönelik öneriler sunulmustur.ANAHTAR SÖZCÜKLER: kavramsal anlama / kavram yanılgıları /

One of the aims of science education is to enable students to acquire scientifically acceptable ideas and toapply those in different contexts. Science educators are investigating the students? ideas on some science topics ingreat detail and they point out that students? ideas are so weak in terms of conceptual perspective and contain manymisconceptions especially in physics concepts.Studies on students? conceptual understanding have shown that misconceptions could develop as students tryto understand and interpret the phenomena around them while they interact with the surroundings from the early daysof childhood. In addition, some studies have revealed the fact that misconceptions are transferred from teachers vialanguage or textbooks used to students during teaching of the abstract notions. It is therefore considered to beimportant to portray the conceptual understandings of teachers or prospective teachers and the students in the agegroup they will teach.This study has two main aims. The first aim was to determine the forms of ideas about image formation andcolours of the primary and secondary school students and prospective teachers who would be in a position to teachthose in primary and physics classes. The second aim of the study was to trace any change in the form of ideas aboutimage formation and colours of primary school (grade 5), the last year of secondary school and primary and physicsprospective teachers before and after traditional teaching of the related concepts.The sample of the study was formed by randomly selected 203 fifth grade primary students, 147 eleventhgrade secondary school students and 148 prospective primary school teachers and 36 prospective physics teachers.Two conceptual understanding tests involving open-ended questions about the concepts of image formation andcolours were designed for data collection purposes. Both conceptual understanding tests, one of which was designedfor primary and the other for secondary and university students were administered before and after traditionalteaching. Moreover, semi-structured interviews with 20 students in total were conducted to illustrate the form ofstudents? ideas about image formation and colour concepts in more detail.The results of the study showed that prospective students and their target age group students had manycommon misconceptions about image formation and colours. It was interesting that students exhibited the similarmisconceptions in differentiating the real and virtual images on the ray diagrams drawn. In addition, it was evidentfrom the findings that students mixed up light colours with paint colours and this confusion was continued afterteaching. Although it was found that the percentage of scientifically acceptable responses in some questions ofconceptual understanding test increased after teaching, findings obtained from interviews proved that the traditionalteaching method was unsuccesful in remedying misconceptions about image formation and colours topic. Bothprospective and primary and secondary school students reasoned the same line of arguments, which involved manycommon misconceptions about the conceptual area investigated.In the final phase of the study, implications were drawn for teaching of image formation and colours forteacher training system and for curriculum development in the light of findings obtained.KEY WORDS: conceptual understanding / misconceptions / image formation / colours / physics education /teacher training