Ali Senayi Divanı (tenkitli metin)

Abstract

ÖZET 13. asırla birlikte İran edebiyatı ve İslâm medeniyetinin bütün kollarından istifade eden ve Türk kültürünün hususiyetlerini gereğince aksettiren divan edebiyatı, 18. asrın sonlarından itibaren canlılığını kaybetmekle beraber 20. yüzyıla kadar varlığını sürdürmüştür. Ali Senâyî, bu edebiyatın 18. asır temsilcilerindendir. Edirneli olan Senâyî, Celvetiyye tarikatına mensup mutasavvıf bir şairdir. Şiirlerinde tasavvufî unsurlarla beraber divan şiirinin remiz ve mazmunlarından da bahsetmiştir. Senâyî şiirlerini sofiyane bir eda ile söylemiştir. Manzumelerinde Celvetiyye tarikatının adap ve erkânını dile getirmiş ve sanatını da bu doğrultuda yönlendirmiştir. Seslendiği kesim halk ve müritler olduğu için lirizmden yoksun şiirlerle karşımıza çıkan şair, didaktik unsurlara daha fazla önem vermiştir. Senâyî Efendi'nin bilinen tek eseri Divanı'dır. Bu divanın bugünkü bilgimize ve kaynaklara göre 5 (beş) nüshası vardır. Bu nüshalardan 2'si Süleymaniye Kütüphanesi'ndc, diğer 2'si Taksim Atatürk Kitaplığı'nda, l'i de İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi'nde bulunmaktadır. Yüksek lisans bitirme tezi olarak tenkitli bir metnini hazırladığımız bu divanın, İstanbul Üniversitesi Kütüphanesi 335 numarada kayıtlı bulunan nüshasından 17 Ağustos 1999 depreminin kütüphaneye verdiği zarar nedeniyle faydalanamadık. Çalışmamızda Atatürk Kitaplığı 1 56 numarada kayıtlı olan nüsha esas alınmıştır. Divanda yer alan şiirler divan tertibine uygun bir şekilde tanzim edilmiştir. Ayrıca şiirlerden ve kaynaklardan hareketle şairin hayatı, tahsili, tarikatı, şeyhi, eseri, sanatı ve şiiri hakkında da bilgi verilmiştir. Bu tezdeki amacımız hem Ali Senâyî Efendi ve eserini ölümsüzleştirerek edebiyat meraklılarına takdim etmek hem de divan edebiyatını yakından tanımaktır.

ABSTRACT Turkish Divan Literature occured from 13th Century utilizing from Iranian Literature and all aspects of Islamic Civilization and Turkish Culture has survived until 20th Century but lost its liveliness at the end of 1 8th Century. Ali Senayi is a representative of Turkish Divan Literature of 1 8th Century who is from Edirne and he is a member of Celvetiye sect and he is an Islamic myticist. His poems consisted of mysticist elements with other elements of Divan Literature. Me wrote his poems in sufist manner. He mentioned the characteristics of Celvetiye sect in his poems he used art to emphasize his sect. Since his readers consisted of disciples and public, the poet used a didactic language away from lyrism. The unique known book of Senayi is his Divan. As we know there are five copies of his Divan. Two of these copies are in Suleymaniye Library, two of them are in Taksim Atatürk Library and the last one is in Istanbul University Library. We could not use the copy of Divan with the record number of of 335 in the Istanbul University Library because of the earthquake while we are preparing a critical text as master degree finishing thesis. In our work, we benefited from the copy in Atatürk Library with the record number of 156 and the poems in the Divan are put in order as usual. Furthermore we found information from his poems and other sources such as his life, education, his sheikh, his books, art and poems. Our aim in this thesis is to introduce Ali Senayi Efendi and make him immortal in the eye of literature fans and to recognize more öf Turkish Divan Literature.