Türkiye`de tek parti döneminde iktidar-halk ilişkileri

Abstract

ÖZET Tanzimat'tan, günümüze devam eden modernleşme sürecimizde en radikal değişimlerin yaşandığı dönem hiç şüphesiz Cumhuriyet dönemidir. Bu dönemde. Modernleşme misyonunu üzerine almış olan CHP, Cumhuriyetin kurulmasından itibaren ilk hedef olarak muasır medeniyet seviyesine ulaşmayı görmüş, demokrasi ve diğer siyasi konulan ikinci planda değerlendirmiştir. İç ve dış şartların zorlamasıyla geçilen çok partili siyasi yaşamdan önce CHP, halkın karşısında itaat edilmesi gereken devlet baba imajıyla bulunmuş ve halk nazarında, devlet imajını daha da büyütmüştür. CHP'nin Tek Parti olarak egemen olduğu Türk siyasi hayatında halkla olan ilişkileri çeşitli araştırmalara konu olmuştur. Bu araştırmalar sonucunda CHP'nin halkla olan ilişkilerinin resmi, mesafeli ve sınırlı olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışmamızda temel dayanak olarak kullandığımız, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi'nde bulunan ve halkın CHP'ye gönderdiği çeşitli konulardaki istek ve şikayet mektupları da bu iddiayı desteklemektedir. Tek Partili siyasi yaşamda tek güç olan Cumhuriyet Halk Partisinin, halkla ilişkileri çağdaşı olan tek partilerden farklı olarak gelişmiştir. Bu dönemde CHP'yi çağdaşı tek partilerden farklı kılan özellik onun halkla olan ilişkilerinde aranmalıdır. Halk ile CHP arasındaki karşılıklı yazışmalardan elde edilen sonuç, CHP'nin uygulamaya çalıştığı politikalar çerçevesinde değerlendirilmiştir. Ayrıca bu dönemin siyasi, ekonomik, kültürel politikaları da ele alınarak, Türk halkının yaşadığı gelişmeleri, okuyucuların daha iyi anlaması sağlanmış olacaktır. Çalışmamızın giriş bölümünde tek parti kavramı ve tarihsel arka plan ele alınarak modern siyaset literatüründeki iktidar kavramı, partilerin doğuşu, siyasi parti çeşitleri, tek parti türleri ve iktidar toplum ilişkilerinin alt türleri ele alınmıştır. Birinci bölümde ise CHP'nin üzerine inşa edildiği Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin kısa bir tarihçesi bu cemiyetlerin Halk Fırkasına dönüşme sürecindeki gelişmeler, Kemalist Modernleşme projesi adı altında yapılan inkılaplar ve Tek Parti döneminin ekonomik gelişmeleri ele alınmıştır.İkinci bölümde Tek parti yönetiminde toplum, toplumsal ve siyasi muhalefet başlıkları altında halka yönelik kültür politikalar, halktan partiye yansıyan ekonomik, idari, mali taleplerle, çeşitli konulan içeren şikayetler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise ikinci grup muhalefetiyle başlayan TBMM'de CHP'nin Tek parti yönetimine karşı çıkan muhalefet partileri, çok partili siyasi hayata kadar ele alınmıştır.

ABSTRACT Within our modernization process since Tanzimat republic era is doubtlessly the period In which the most radical changes has occured.. Undertaking the mission of modernization, CHP hold the development as the first target and neglected democracy and other political issues. Before the multiparty life which took place as a result of pressure of both internal and external conditions, CHP adopted the concept of `state father` and caused the image of state to enlarge in the eye of public. Relations of CHP with the public have been subject of many researches. These researches indicated that relations of CHP with public was formal and limited. Prime Ministership archives on which our study is based on provide various demands and complaint letter which were sent to CHP by public. All these documents confirm this claim. Public relations of CHP which was the sole power in single party life was different from other single parties its era. Distinctive feature of CHP is to be found in his public relations. Information from communication document between CHP and public was evaluated based on the policies that CHP tried to implement. In addition, political, economics, cultural policies of the era was considered, so a better understanding by the reader would be facilitated. In the introduction part of this study, we single party concept and its historical background is dicusses and ruling concept in modem politics literature, rise of parties, types of political parties and single parties, and sub-categories of ruling party-society relations were evaluated. In the first chapter a short of Müdafaa-i Hukuk Cemiyetleri from which CHP emerged, transformation process of these associations into CHP, revolutions made under the name of Kemalist Modernization Project and economical events of single party era were discussed. In the second chapter; society, cultural politics toward the public under the headlines of social and political opposition, economical, management and financial demands of public from CHP and complaints on certain issue were covered.In the third chapter opposition parties through the multiparty period were from the Second Group in TBMM discussed.