Şehdi Osmanlı Efendi`nin Rusya Sefareti ve Sefaretnamesi (1757-1758)

Abstract

ÖZET Osmanlı muvakkat elçilerinin, daimî elçiliklerin tesis edildiği 1793 yılına kadar elçi olarak gönderildikleri ülkelerdeki diplomatik misyonları hakkında kaleme aldıkları sefâretnâmeler, Osmanlı diplomasi tarihinin en önemli ve birinci dereceden kaynaklan arasında yer almaktadır. Son derece zengin tarihî kaynak olmalarının dışında zamanın sosyo-kültürel, tarihî, coğrafî ve devletlerarası ilişkilerin daha ayrıntılı görünmesi açısından da büyük önem arz etmektedirler. Çalışmamızın konusu olan Şehdî Osman Efendi'nin Seflretnâme'si de bu önemli eserlerden birisidir. 1757 yılında Sultan İÜ. Mustafa'nın cülusunu tebliğ ve Rusya ile ilişkileri kuvvetlendirmek maksadıyla.Rusya'ya gönderilen Şehdî Osman Efendi'nin diplomatik misyonu Kiev'den ayrılana kadar 291 gün sürmüş, bu süre Kiev'den yola çıkıp İstanbul'a gelinceye kadarki yolu da hesaba katacak olursak toplam 373 gün sürmüştür. Götürdüğü nâme-i hümâyun ve hediyeleri Rus Çariçesi Elizaveta'ya teslim eden Osmanlı elçisi, Rusya'da ikâmeti esnasında müzeleri, tiyatroları, bir kumarhaneyi, mesire yerlerini ve meyve bahçelerini, kaleleri ve Rus tersanelerini gezmiş, Rus eğitim sistemi ve sanayii hakkında enteresan bilgiler vermiştir. Şehdî Osman Efendi'nin Sefâretnâme'si, bir Osmanlı devlet adamının gözüyle zamanın Rus Çarlığı ve Rus toplumunun kültür hayatı ile ilgili gözlemlerini içermesi açısından sosyal tarih anlayışı çerçevesinde önemli tarihî bir kaynaktır.

ABSTRACT The reports of diplomatic mission of the Ottoman envoyes which they wrote about their occupations in the countries to which they had been sent and where they performed their ambassadorial responsibilities and mission until 1793, the year when the permanent ambassadorship was founded are the first-hand and the most important resources of the Ottoman history of diplomacy. These reports of the diplomatic mission are the richest and the most important historical resources. Moreover, they reflect the socio-cultural situation, and the historical base and the geographic situations of the countries about which they were written. The fact that they indicate the international relationships in detail is the most important and the most serious feature of these reports. The reports of the diplomatic mission of Shehdi Osman Efendi, the subject of this study is one of those important resources. The diplomatic mission of Shehdi Osman Efendi, who was sent to Russia in order to declare that Mustapha lit, the new Ottoman Sultan had ascend the throne, and in order to strengthen the international relationships between The Ottoman Empire and Russia lasted 373 days, including the period of mission of 291 days until he left Kiev, and the period of his journey from Kiev to Istanbul. The Ottoman Envoye who gave Elizaveta, the Queen of Russia the letter of the Sultan (credential) and his presents, visited museums, theaters, excursion spots, orchards, fortresses, the Russian harbors and a gambling house during the period he had been to Russia.He also gave us some interesting knowledge on the Russian education system and the Russian industry. The reports of the diplomatic mission of Shehdi Osman Efendi is an important resource in terms of socio-historical point of view due to the fact that the reports include his observations on the Russian Kingdom, and on the cultural life of the Russian society during that period in his point of view as an Ottoman statesman.