50 numaralı (H.1253-1254 / M.1837-1839) Tokat Şer`iye sicili`nin transkripsiyonlu metni ve değerlendirilmesi

Abstract

ÖZET Çalışmamız Tokat'ın 50 numaralı Şer 'iye Sicilinin metin transkripsiyonu ve değerlendirilmesinden oluşmaktadır. 50 Numaralı Tokat Şer'iye Sicili H. 1253-1254 / M. 1837-1839 tarihlerini kapsamaktadır. Kapsadığı dönemin kayıtlarım ihtiva eden belgelerin bulunduğu defter 80 sayfadan oluşmaktadır. Bilindiği gibi şer'iye sicillerinin bir tararına merkezden gelen emirler, diğer tararına ise normal davaların kayıtları tutulurdu. İncelemesini yaptığımız sicil defteri de buna uygun olarak iki kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda; fermanlar, buyuruldular, beratlar ve tereke kayıtları; ikinci kısımda ise veraset davaları (miras), vasî tayini, nafaka davaları ile ilgili hüccet kayıtlan yer almaktadır. Çalışmamızın giriş kısmında konunun daha iyi kavranabilmesi için, şer'iye sicillerinin tarifi ve genel özellikleri, önemi, bugünkü durumları, sicillerde bulunan belge çeşitleri ve bu alanda yapılan çalışmalar hakkında genel bilgiler verilmiştir. Yine Tokat'ın tarihi ve coğrafyası, Tokat'ın idarî yapısındaki değişikliklere de kısaca değinilmiştir. Çalışmada ulaşılmak istenen amaç, sade bir transkripsiyon çalışmasından ziyâde bu belgeleri sosyal ve iktisadî açıdan da tahlil etmek ve bu şekilde çalışmayı daha yararlı bir hale getirmeyi sağlamaktır. Bu amaca ulaşabilmek için yapılan transkripsiyondaki belgelerin çeşitlerini belirleyip bunların tahlilini yapmaya çalıştık. Tahlil çalışmasında belirtilen unsurları daha iyi açıklayabilmek için defterden ilgili parçalar ile örneklendirilme yolu izlenmiştir. Yine bu belgelerin ışığında, bu alana yönelik kitap ve makalelerden faydalanılarak 1837-1839 yıllan arası Tokat'taki sosyal hayat, ticari gelişimler, nüfus,II dönemin meslek ve sanat dallan belirtilerek Tokat şehir yaşantısı hakkında genel bir değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca Tokat'a bağlı kaza, nahiye ve köyler, Tokat'ta bulunan mahalleler de tespit edilmiştir. Yapılan çalışmanın transkripsiyon aşamasında; belgelerde boş bırakılan isim yerleri dipnotta `isim belirtilmemiş` şeklinde gösterilmiştir. Yine cümle içerisinde boş bırakılan yerle de dipnot olarak `boş bırakılmış` şeklinde belirtilmiştir. Varaklardaki her bir kayıt `Belge` adı altında numaralandırılmıştır. Belgeler içerisindeki okunamayan kelime veya isimler ise ` ? ` şeklinde gösterilmiştir. Çalışmamızın orijinal kayıtlarının bulunduğu varaklar numaralandırılmadığı için sonradan numaralandırmak zorunda kalınmıştır. Şer'iye Sicil Defterinde kayıtlar hem baştan hem de sondan yazılıyordu. Sondaki kayıtlar kadıların baktığı davaların kayıtlarım içeriyordu. İki taraftan ayrı ayrı numaralandırılmam gerekirken, sicil defterini numaralandıranların bu özelliği göz ardı etmelerinden ötürü böyle bir numaralandırma yoluna gitmek mecburiyetinde kaldık. Çalışmanın bir diğer özelliği ise şer'iye sicillerinde sıkça geçen terimlerin ve sterotip kelimelerin belgelerin değerlendirilmesi kısmında italik şekilde gösterilmesidir. Bu şekilde bir bakıma şer'iye sicillerindeki kayıtların yazılış özelliklerim de ana hatlarıyla belirlemiş oluyoruz.Ayrıca çalışmanın içerisinde geçen ve şer'iye sicillerinde sık rastlanan kelimeler bir sözlük hazırlanarak açıklanmaya çalışılmıştır. Şer'iye sicilinin yazılışında ise iki ayrı yazım şekli kullanılmıştır.

in ABSTRACT Our study is constituted of the text transcripts and evaluation of Tokat' s Şer'iyye register No: 50. The No: 50 Tokat's Şer'iyye register includes the dates between H. 1253-1254 or AC 1837-1839. The book contains documents which includes the registeration of the period is formed of 80 pages. As known the orders coming from the administrative center were written on one side and teh records of the normal cases on the ather side of the Şer'iyye register. The judical report that we are examining is consisting of two parts to be suitable to the expression given above. İn the first part; imperial edicts, commands, ranks and inheritance enrolments, at the second part inheritance cases, extensive nominations, alimany cases and evidence registerations are taking place. İn the enterance of our study, general informations about the defination of Şer'iyye register, general perculiarities, importances of them, their todays conditions, the document kinds in the judical reports and some studies about this area are given to be understood briefly. And also it is mentioned about the chronicle of the Tokat and its geography, the changes in the administrative structure. The aim of this report is not to writte just a simple transcription but also to analyse these documments from a social and economical point. So that we can create a benefical study, to reach that aim we tried to determine the kinds of the documments and than to analyse them. For this analysis study some examples from the book are given. By that way it be easier for you to understand the aim and the content. And again with the asistanse of these documments, the books written about this field and articles a sum up about Tokat's social life, commercial developments, and jubsIV done by inhabitans is made. Besides townships, villages and streets in Tokat are defined. İn the transcription phase of the study the spaces of the unknown names are shown as ` Names are not panted out `. Every registration is numbered with the name `Document ` and all the names or words. Which can not read are shown as `? `. The pages which includes the origonal registrations were not numbered. So we had to renumber them. Another pecularity of this study is having a dictionary for the words which you come across frequently. We wrote the technical terms and sterotyped words with thick and italic words which are frequently used in Şer'iyye register. So that it will be easier for you to understand the characteristics of registrations with its main lines. Two diffrent spelling style is used in Şer'iyye register.