Rüya temaları ölçeğinin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması

Abstract

Bu çalışmada Rüya Temaları Ölçeği (RTÖ) geliştirilerek geçerlik ve güvenirlik çalışması yapılmış ve bireylerin rüya temaları bazı değişkenler açısından incelenmiştir.2010 yılında Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Polikliniği'nde muayene edilerek psikiyatrik tanı almış seçkisiz yöntemle seçilen 135 birey ile herhangi bir psikiyatrik tanı almamış seçkisiz yöntemle seçilen 135 birey olmak üzere toplam 270 kişi bu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından geliştirilen RTÖ kullanılmıştır. Yapılan literatür taramasında özellikle yurt içinde rüyalarla ilgili çalışmaların sınırlı sayıda olması bu alanda yapılacak bilimsel araştırmalara ihtiyaç olduğu gerçeğini kuvvetlendirmektedir.Araştırma sürecinde RTÖ'nün geliştirilebilmesi için verilerin toplanması, değerlendirilmesi, maddelerin elenmesi, uzman görüşüne başvurulması, verilerin düzenlenmesi aşamalarından geçilerek, geçerlik ve güvenirlikle ilgili istatistiksel analizler yapılmıştır. RTÖ'nün 29 maddelik güvenirlik analizleri sonucunda Cronbach Alfa iç tutarlık katsayısı .94 olarak bulunmakla birlikte faktörlerin madde toplam korelasyonlarının .34 ve .72 arasında değiştiği anlaşılmıştır. Ölçeğin geçerlik analizleri sonucunda EFA'da toplam varyansın %58'ini temsil eden 5 faktörlü yapıda olduğu tespit edilmiştir. Geçerliğe bir kanıt olarak, yapılan diğer analizler sonucunda psikiyatrik tanı almamış bireyler ile psikiyatrik tanı almış bireylerin rüya temalarına ait puanları arasında anlamlı farklılık olduğu bulgusuna ulaşılmıştır (p<.001). Ayrıca farklı psikiyatrik tanı (depresyon, anksiyete bozukluğu ve somatoform bozukluk) almış bireyler arasında RTÖ'nün alt boyut puanları açısından anlamlı farklılıklar olduğu bulgusuna ulaşılmıştır (p<.001). Araştırmada bireylerin RTÖ'nden aldıkları puanların bağımsız değişkenlere (cinsiyet ve yaş) göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğine dair bulgulara da yer verilmiştir. Bulgular ölçeğin kabul edilebilir özelliklere sahip olduğunu ve bireylerin farklı rüya temalarını belirlemede kullanabileceğini göstermiştir.Anahtar kelimeler: Rüya, Rüya Temaları, Psikiyatrik Tanı

The aim of the study was to develop and examine the validity and reliability of the Dream Themes Scale (DTS). The dream themes scores of subjects were also investigated with respect to certain variables.The sample of the study was a total number of 270 individuals, of which 135 were randomly selected individuals with no psychiatric diagnosis and 135 were randomly selected patients of the Pschiatry Outpatient Clinic of Tokat Gaziosmanpaşa University, School of Medicine in 2010. In this research, DTS developed by the investigator, was used for the data collection. The literature search revealed the fact that there is a great need for researches in this field due to the limited number of studies form our country.In the process of developing the DTS, the stages of data collection and evaluation, elimination of the items, consulting with the experts, data arrangement and finally statistical analyses for validation and reliability were all carried out. As a result of the reliability analyses in 29 items of DTS, it was determined that the total correlations of the items varied between .34 and .72, and the internal consistency coefficient of Cronbach-Alpha was .94. As a result of the validation analyses, it was determined that the scale is in a structure with 5 factors representing 58% of the total variance in EFA. As an evidence of validity, analysis showed a significant difference (p<.001) between the dream themes scores of healthy individuals and psychiatric outpatients. A significant difference (p<.001) was also abserved among the three groups of psychiatric diagnoses (depression, anxiety and somatoform disorders) with respect to the sub-dimension scores of DTS. In this research, the findings whether the DTS scores showed significant differences with regard to the independent variables, such as sex and age, were also discussed. The psychometric properties of the DTS were found to be satisfactory and could be used to determine the dream themes of individuals.Key Words: Dream, Dream Themes, Psychiatric Diagnoses