Enflasyon - enflasyon belirsizliği ve Merkez Bankası bağımsızlığı ilişkisi

Abstract

Enflasyon ve buna bağlı olarak gelişen enflasyon belirsizliği ülke ekonomilerinde büyük tahribatlar meydana getirebilmektedir. Enflasyon ve enflasyon belirsizliğinin meydana getirdiği tahribatların önüne geçilebilmesi ve istikrarın sağlanabilmesi bu iki sorunla etkin mücadele edilmesini gerektirmektedir. Etkin mücadele görevini günümüzde merkez bankaları üstlenmiştir. Merkez bankalarının bu görevde etkin hale gelmesinde II. Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan ekonomik gelişmelerin etkili olduğu söylenebilir. Bununla birlikte yine bu dönemlerde enflasyonla mücadeleyi yürüten merkez bankalarının görev ve sorumluluklarını yerine getirirken müdahalelerle karşılaştığı ve bu müdahaleler sonucunda enflasyonun daha da hızlandığı görülmüştür. Bu nedenle 1990'lara doğru merkez bankalarının görev ve uygulamalarında bağımsız olmasının gerektiği dünya genelinde kabul görmeye başlamıştır. Bu fikir 1990'larla bağımsız merkez bankaları oluşturularak uygulanmaya konulmuştur.Türkiye'ye gelince merkez bankası bağımsızlığı adına büyük gelişme 2001 yılında yapılan 4651 sayılı yasa ile olmuştur. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bu yasa ile daha bağımsız hale getirilmiştir. Bu değişikliğe kadar olan otuz yıllık süreçte Türkiye Ekonomisinin ağır enflasyonlar yaşadığı görülmüştür. 2001 yılından itibaren enflasyonda düşüşlerin olduğu görülmektedir. Türkiye'deki merkez bankası bağımsızlığı adına yaşanan bu süreç enflasyon ile merkez bankası bağımsızlığı arasındaki ilişkinin tespiti bakımından önemli bir gelişme olarak değerlendirilebilir. Enflasyon değişkenliğinin artması sonucu enflasyon belirsizliğinin artması, toplumlarda ve ekonomilerde enflasyonun etkilerinin daha belirgin hale geldiği görülmektedir. Enflasyondaki bu değişkenliği merkez bankası bağımsızlığı ile ilişkilendirildiğinde ise merkez bankası bağımsızlığının düşük olduğu dönemlerde enflasyondaki değişkenliğin arttığı, merkez bağımsızlığının sağlandığı durumlarda ise enflasyon oranlarında düşüşler olduğu değişkenliğinde azaldığı görülmüştür.Bu çalışmada Türkiye için 1990?2010 dönemi verileri kullanılarak enflasyon, enflasyon belirsizliği ve merkez bankası bağımsızlığı arasındaki ilişki incelenmiştir. Analizde enflasyon belirsizliği verileri, enflasyon oranındaki mutlak değişimin hareketli ortalaması ve enflasyon oranının standart sapması yöntemleri kullanılarak elde edilmiştir. Değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisi Granger nedensellik analizi yapılarak test edilmiş ve değişkenler arasındaki ilişkinin ölçümünde Vektör Hata Düzeltme (VEC) modeli kullanılmıştır (E-Views 6 Paket Programı). Elde edilen bulgulardan, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) bağımsızlığından enflasyon ve enflasyon belirsizliğine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisinin olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca Enflasyon belirsizliği verilerinin enflasyon oranındaki mutlak değişimin hareketli ortalamasına göre elde edilmesiyle yapılan VEC analizinde, enflasyon ile enflasyon belirsizliği ve TCMB bağımsızlığı arasında negatif bir ilişki olduğu sonucuna varılırken, enflasyon belirsizliği verilerinin enflasyon oranının standart sapmasına göre elde edilmesiyle yapılan VEC analizinde ise bu değişkenler arasında pozitif ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Enflasyon, Enflasyon Belirsizliği, Merkez Bankası Bağımsızlığı, TCMB

Inflation and uncertainty of inflation whose development depends on inflation give many damages to economies of countries. In order to prevent these damages and provide stability requires to struggle with these two problems effectively. In our day central banks undertake this struggle task. It can be said that the economic developments after World War II have affected central banks' being active in this duty. However, through those periods, while central banks were performing their duty of struggling with inflation, it has been seen that they were come up against some interferences and as a result of this inflation raised more. Because of this, to 1990s, the idea that central banks have to be independent in their tasks and applications was started to be accepted. This idea, in 1990s, implemented by establishing the independent central banks.In Turkey, the big progress of the central bank?s independence was occurred in 2001 by the law?s 4651 numbered rule. Republic of Turkey Central Bank was rendered more independent. In the period until this change in the law, it was seen that Turkey?s economy experienced serious inflations. As from 2001, the descents in inflation are seen. This period of the independence of central bank in turkey, can be considered as an important process in terms of identifying the relation between inflation and the central bank.In this research the connection among the inflation, uncertainty of inflation and independence of the central bank is researched using datas of the years between 1990-2010 for Turkey. In the analysis uncertainty of the inflation datas are gained by using the moving average method of absolute variation at the inflation rate and the standard deviation method of the inflation rate. The causality relationship among the variations is tested performing Granger causality analysis and Vector Error Correction (VEC) model is performed at measuring of relation among the variation (E-Views 6 Packet Programme). From the results obtained, a one-way causality relation is determined from the independence of TRCB to inflation and uncertainty of the inflation. Besides, in the VEC analysis, which is found out by comparing the datas of uncertainty of the inflation and the moving average of absolute value, a negative relation is resulted among the inflation, uncertainty of the inflation and the independence of TRCB but in the VEC analysis, which is found out by comparing the datas of uncertainty of the inflation and the standard deviation of inflation average, a positive relation is resulted among these variations.Key Words: Inflation, Uncertainty of Inflation, Independence of Central Bank, Republic of Turkey Central Bank