Orta çağda Herât bölgesi Gaznelilerin kuruluşundan Timurluların yıkılışına kadar) (961-1507)

Abstract

İslâmiyet?in en fazla yayılma alanı bulduğu yerlerden birisi olan Hindistan coğrafyasının âdeta batı ve kuzey giriş kapısı olan, genelde Afganistan ve özelde de Herât şehri ve bölgesi, Türk ve İslâm tarihi açısından büyük öneme haizdir.Hindistan, Türkistan ve İran coğrafyasının kilit noktasında bulunan Herât, geçmişte çok çeşitli milletlerin geçiş bölgesinde bulunması dolayısıyla birçok istilâya uğramıştır. Bu istilâların bir sonucu olarak da başta Herât olmak üzere bölgenin diğer şehirleri kültürel çeşitliliğin çok fazla görüldüğü bir yer olmuştur. Herât şehri ve bölgesi, Makedonyalı Büyük İskender?in daha öncesinden başlayarak ve onun zamanında önemi gittikçe artarak Orta Çağ?a kadar gelmiş bir coğrafyadır. Otuzdan fazla devlet ve medeniyete ev sahipliği yapan bu bölge ve özellikle Herât şehri, Türk tarihinin önemli kültür ve medeniyet merkezlerinden birisi olmuştur. Orta Çağ İslâm fetihlerinden kısa bir süre sonra İslâm?ı özümseyen bölge, Hindistan gazaları için de bir üs olmuştur. İslâm beldesi olmasının bir nişânesi olarak da Herât; ?Belde-yi Tayyibe?, ?Dâru?l-İslâm?, ?Dâru?s-saltana? gibi İslamî merkezler için Orta Çağ?da yoğun olarak kullanılan isimlerle anılır olmuştur. İlk Çağlardan beri Türklerin yerleştikleri bir coğrafya olan Herât Bölgesi, Timurlu Devleti ile her bakımdan zirveye ulaşmıştır. Bu tezde Gaznelilerden Herât Bölgesi?nin en parlak devri olan Timurlu Devleti?nin yıkıldığı döneme kadar Orta Çağ?daki durumu bütün yönleri ile ele alınıp araştırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Herât şehri, Herât Bölgesi, Orta Çağ, İslâmiyet, Gazneli, Moğol, Kert, Timurlu.

In general Afghanistan but especially the city and region of Harat which is almost the western and northern gate of Indian territory that is one of the places where Islamic religion could find the most expanding area has an extreme importance for both the Turkish and Islamic History.Being in the key of Indian, Turkestan and Persian territory the city of Harat was invaded many times by different nations. As a result of these invasions, primarily the city of Harat and also the other cities of the region became the places where cultural diversity was experienced much. The city and region of Harat is a territory which beginning before Macedonian Alexander the Great and getting more significance in his time came up to the Middle Ages. This region hosting more than 30 states and civilizations and especially city of Harat became one of the important center of culture and civilization of the Turkish History. The region assimilating Islam shortly after the Middle Age Islamic conquests became a base for wars against India, too. The city of Harat was known with the names that were mostly used for Islamic centers, such as ?Belde-i Tayyiba?, Dâr al-Islam? and ?Dâr al-saltana? as a sign of being an Islamic district. The region of Harat being a territory where Turks settled beginning from the first Age, reached its climax in every aspect with Timurid dynasty. In this thesis the situation of Harat in the Middle age from Ghaznavids to the destruction of Timurids which was its the most brillant period was investigated with its all aspect.Key words: The City of Harat, The District of Harat, Middle Age, Islam, Ghaznavids, Mongols, Kart, Timurids.