Melikşah zamanında [1072 - 1092] Büyük Selçuklu Devleti`nin dinî siyâseti

Abstract

Selçuklu Tarihinin önemli simalarından olan Sultan Melikşah, dönemi ve yaşamış olduğu coğrafya itibariyle önem arz etmektedir. Bu dönem Selçukluların geniş bir coğrafyaya yayılarak sınırlarını oldukça genişlettiği ve birçok alanda özellikle kültürel, dinî ve sosyal alanda yeniliğin yapıldığı bir dönem olmuştur. Biz de çalışmamızda Sultan Melikşah'ın dinî siyasetini ele alarak o dönemin dinî politikasını eserimizde incelemeye çalıştık. Sultan Melikşah, ülkenin refah düzeyine erişebilmesi için iç ve dış olayları düzenleyerek devleti yönetmeye çalışmıştır. Sultan Melikşah döneminde dinî siyasetin yansımaları özellikle Abbâsi halifeliği, Şiî- Fâtımî Halifeliği ve Bâtınîler olmak üzere 3 alanda gelişme göstermiştir. Selçuklular yaşadıkları bölge itibariyle birçok din ve mezhebi bir denge içinde tutmak zorundaydı. Çünkü mezhepler arasında bozukluk olursa ülkede de denge ve birlik unsuru olmayacaktı. Selçukluların Sünnî bir inanca sahip olması Abbasîler ile birlikte Şiî-Fâtımîler arasındaki ilişkiyi belirleyecekti. Sünnî inancın lideri hükmünde olan Abbâsi Halifesi ile ilişkileri geliştirmekte olan Sultan Melikşah, Şiî yapıyı güçlendirmeye çalışan Fâtımîler ile sürekli bir mücadele içerisinde olacaktır. Dolayısıyla bizde çalışmamızda Abbâsi halifeliği ve Şiî-Fâtımî Halifeliğinin devletin dinî siyasetine nasıl yön verdiğini anlatmayı amaçladık.Sutan Melikşah, İslâm dünyasında siyasi ve itikadî ihtilaflara bağlı olarak ortaya çıkan Bâtınîler ile de mücadele ederek onlara karşı koymayı amaçlamıştır. Bâtınîler ki, Selçukluların kurulu düzenlerini sarsan yıkıcı faaliyetlerde bulunmuşlardır. Biz de Bâtınîler'in devletin dinî siyasetine nasıl yön verdiğini araştırmaya çalıştık.

Sultan Melikşah, one of the important features of Seljuk history, has importance in his period and geograghy which he lived. This period becames a duration that Seljuks spreades over a widw geographical area, extending its boundary relatively and many cultural, religious and social reforms are especially done in this period. İn this study, Melikşah's religious policy is studied by analyzing religious policy of this period. Sultan Melikşah has tried to govern the state by handling actions from inside and outside for gaining country's welfare reflections of religious policy in Sultan Melikşah's period has showed development especially in the areas of Abbasîd Caliphate, Fatımıd Caliphate, Batınıyyyas. Seljuks has to keep abalance in many religions and sect as theirs territory if there is a conflict among the sect, balance and unity concept will not be seen in the country. Having the Sunni belief of Seljuks will determine the relationships between Shiite-Fatımıd and Abbasîd. Sultan Melikşah, who has improved the reletions with Abbasîd Caliph, seen as the leader of Sunni belief, has been in a constant strengthen the structure of Shiite belief fort his reason, we try to explain how Abbasîd Caliphate and Shiite-Fatimid Caliphate have give directions to religious policy of the state in this study.Sultan Melikşah, has aimed to struggle for countering to Batiniyyas who has appeared depending on the political and doctrinal conflict with the İslamic word. Batiniyyas has done subversive activites which shock the established order of Seljuks. We also try to research how Batiniyya's give direction to religious policiy of state in this study.