Türkiye`de savunma harcamalarının gelişimi ve bazı NATO ülkeleriyle karşılaştırmalı analizi

Abstract

Savunma harcamaları, ülkenin güvenlik ihtiyacını karşılamak için yaptığı zorunlu harcamalardır. Ülkeler, güvenlik riskini azaltmak için ekonomik olarak savunmasına belirli bir pay ayırmak zorundadır. Bu harcamaları etkileyen faktörleri belirlemek için Türkiye ile aynı iklim kuşağında bulunan İtalya, İspanya, Portekiz ve Yunanistan'ın savunma harcamaları ile Küresel Terörizm İndeksi, GSYİH, büyüme, kişi başı milli gelir ve savunma harcamalarının GSYH'deki payı değişkenlerinin birbiriyle ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Materyal olarak ülkelerin 2002–2015 yılları arasındaki ilgili değişkenler ele alınmıştır. Çalışma, literatüre yeni dâhil edilen değişkenleri de (Küresel Terörizm İndeksi gibi) incelemek amacıyla önem arz etmektedir. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde savunma harcamalarının tanımı ve savunma harcamalarını etkileyen faktörler ele alınmıştır. İkinci bölümde dünyada, Türkiye'de savunma harcamaları ve bunların seyri ele alınmıştır. Ayrıca II. Dünya Savaşı'ndan günümüze kadar olan süreçte dünyadaki savunma harcamalarının artmasına neden olan olaylar ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise ilgili değişkenler Panel Veri Analizi yöntemiyle incelenip değişkenlerin birbirleriyle olan ilişkisi ortaya konmuştur. Literatürdeki benzerlerinden farklı olarak, değişkenlere ülkedeki terör olaylarını ölçebilmek için Küresel Terörizm İndeksi dâhil edilmiştir. Bu değişkenlerden toplam dört adet model oluşturulmuştur. Oluşturulan modeller bir takım diagnostik testlere tabi tutulmuştur.Yapılan testler sonucunda model tahmincisi tarafından değişkenler arasında yüksek seviyede bir tutarlılık tespit edilememiştir. Modeller incelendiğinde KTİ'nin dahil edildiği modelde savunma harcamalarının GSYİH içindeki yüzdesinin KTİ ile zıt yönlü etkilediği ancak KTİ katsayısının pozitif, diğer değişkenin ise negatif olduğu görülmektedir. Bunun yanında R² değerlerinin %10–12 arası olması modelin açıklanabilirliğinin düşük olduğunu göstermektedir. Sonuç olarak diğer değişkenlerin savunma harcamalarını, büyüme ve kişi başı milli geliri doğrudan pozitif veya negatif yönde etkilemediği sonucuna varılmıştır.

security needs. Countries have to allocate a certain share in economic defense to meet their security need.In order to determine the factors affecting these expenditures, it has been tried to determine the relationship between the defense spending of Italy, Spain, Portugal and Greece and Global Terrorism Index, GDP, growth, per capita national income and defense expenditures in GDP, which are in the same climate zone with Turkey. As a material, the relevant variables between 2002 and 2015 are discussed. The study is important for examining the newly included variables (such as the Global Terrorism Index) in the literature.The study consists of three parts. In the first part, the definition of defense spending and the factors affecting defense spending are discussed. In the second part, defense expenditures and their progress are discussed in the world. In addition, the events leading up to world defense spending during the period from World War II to the day are discussed. In the third part, related variables are analyzed by Panel Data Analysis and the relation of variables to each other is revealed. Unlike their counterparts in the literature, the variables included the Global Terrorism Index to measure terrorist incidents in the country. A total of four models were created from these variables. The generated models were subjected to a number of diagnostic tests.As a result of the tests made, there was no high level consistency between the variables by the model estimator. When the model is examined, it is seen that the percentage of defense expenditures in GDP is opposite to that of KTİ in the model where KTİ is included, but the KTT coefficient is positive and the other variable is negative. However, the fact that the R² values are between 10 and 12% indicates that the explanatory power of the model is low. As a result, defense expenditures of other variables have come to the conclusion that growth and per capita national income do not directly affect either the positive or the negative direction.