Yüksek İslam Enstitüleri (1959- 1983)

Abstract

Bu tez, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü Cumhuriyet Tarihi Dalına bağlı olarak Doç. Dr. İsmet Türkmen'in danışmanlığında yüksek lisans tezi olarak hazırlandı. Çalışmamızın amacı Cumhuriyet dönemi din eğitimi politikasının bir kısmını oluşturan Yüksek İslam Enstitülülerin 'nin kuruluşundan ilahiyat fakültelerine dönüştürülene kadar olan süreci içine almaktadır. Türkiye'de çok partili hayatla başlayan çoğunluğun yönetime dâhil edilme süreci sonucu olmak üzere, `Tevhid-i Tedrisat Kanunu` ile kapatılan dini eğitim kurumlarının oluşturduğu boşluğu doldurmak için bulunan çözümlerden birisi olan `Yüksek İslam Enstitüleri` İmam Hatip Okulu sonrası dini eğitim şekillenmesinde önemli katkıları olan bir eğitim hamlesi olarak görülmüştür. Yüksek İslam Enstitüleri'nin kurulmasını zorunlu kılan şartlar, kurulma süreci, işlevleri, ders programları, Türkiye'nin Cumhuriyet sonrası dine olan yaklaşımı, mezunları, Türk Yüksek Eğitimi içerisindeki yerleri tezin yöneldiği alanlar olarak sıralanabilir.Demokrat Parti iktidarının son dönemlerinde Türkiye genelindeki İmam-Hatip Okullarına, Öğretmen Okullarına ve ortaokullara öğretmen yetiştirmek, İmam Hatip Okulları mezunlarına yüksek din eğitimi imkânı sağlamak, Diyanet İşleri Başkanlığı'nın yüksek tahsilli din görevlisi ihtiyacını karşılamak için Yüksek İslam Enstitüsü kurulması fikri gündeme gelmiştir. Yüksek İslam Enstitüsü kurulması 10 Haziran 1959 tarihinde 7344 sayılı kanun olarak TBMM'de kabul edilmiş ve 16 Haziran 1959 tarih ve 193232 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. İlk Yüksek İslam Enstitüsü 19 Kasım 1959 tarihinde İstanbul'da İmam-Hatip Okulu binasında öğretime başladı. İstanbul'dan sonra vatandaşların kurduğu derneklerin de katkılarıyla Konya (1962), Kayseri (1965), İzmir (1966), Erzurum (1969), Bursa (1975), Samsun (1976) ve Yozgat'ta (1980) Yüksek İslam Enstitüleri açıldı. 6 Kasım 1981 Tarih ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu uyarınca Yüksek İslam Enstitüleri, İlahiyat Fakülteleri'ne dönüştürülmüştür.

This thesis was prepared as a Master's thesis under the supervising of Assoc. Dr. İsmet Türkmen in the Republican History Branch at Gaziosmanpaşa University Social Sciences Institute, Department of History.The aim of our study covers the process of the High Islamic Institutes' establishment, which constitutes a part of the Republican period religion policy, until their conversion into theology faculties. As a result of Turkey's multiparty process, where the majority is included in governing, religious educational institutions were closed down by the `Unification Law`, and the `High Islamic Institutes`- one of the solutions found to fill the gap of religious institutions -were seen as an educational move after the Religious Vocational Schools in structuring religious schools. The obligatory conditions of the establishment of High Islamic Institutions, their foundation process, functions, course schedules, and religious approach in post-Turkish Republic period, graduates, and place within the Turkish Higher Education can be listed as the fields of this thesis.In the late Democratic Party government period, in whole Turkey, it was considered to establish High Islamic Institutions in order to train teachers for Religious Vocational Schools, Teacher Training Schools and secondary schools, and to provide advanced religious education to Religious Vocational Schools' graduates, contribute highly-educated religious staff for the Presidency of Religious Affairs. The establishment of the High Islamic Institute was enacted in the Turkish Grand National Assembly on June 10, 1959 as Law No. 7344 and entered into force upon publication in the Official Gazette dated June 16, 1959 and numbered 193232. The first High Islamic Institute began teaching on 19 November 1959 in the Religious Vocational School's building in Istanbul. After Istanbul, with the contribution of the associations established by citizens, High Islamic institutions were opened in Konya (1962), Kayseri (1965), İzmir (1966), Erzurum (1969), Bursa (1975), Samsun (1976) and Yozgat (1980). According to the Higher Education Law dated November 6, 1981 and numbered 2547, the High Islamic Institutes were transformed into Theology Faculties.