Bulanık zamana dayalı faaliyet tabanlı maliyet sistemi ve bir hastane uygulaması

Abstract

Maliyet çalışmaları hastanelerde sağlık hizmetlerinin topluma daha etkin sunumu için gereklidir. Hastanelerde verilen hizmet faaliyetleri karmaşık yapıdadır ve dolayısıyla faaliyet sonuçlarını etkilemektedir. Bu nedenle hastanelerde üretilen sağlık hizmetlerinin maliyeti ve bu maliyeti oluşturan maliyet etkenlerinin belirlenmesi daha fazla çaba gerektirmektedir. Sağlık işletmesi olan hastanelerde gerçeğe yakın bir maliyet analizinde hizmet maliyetlerini etkileyen unsurların ve her unsura göre maliyet değişkenliğinin göz önünde bulundurulması gerekir. Bu bağlamda hastanelerde yanlış maliyet tahminleri kaynakların etkinliği ve verimliliği üzerinde olumsuz etki yaratmaktadır. Ayrıca maliyet kontrolünün kaybedilerek harcama yükünün artmasına neden olmaktadır. Bu nedenledir ki hastanelerde sunulan her hizmetin maliyetinin hesaplanması önemlidir. Bu çalışmada çağdaş maliyet yöntemlerinden olan Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet (ZDFTM) sistemi ile bulanık mantık (BM) yaklaşımı birleştirilerek bir ağız ve diş sağlığı hastanesinin (ADSH) diş protezi tedavisihizmetleri (PTH)birim maliyetleri hesaplanarak, maliyet kontrolü, kapasite kullanımı gibi konularda alınacak kararlarda yöneticilere yardımcı olacak bilgilerin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle ZDFTM yöntemine göre hastanede protez tedavisi hizmetlerinde kullanılan pratik kapasite miktarı bulanık mantık yaklaşımıyla hesaplanarak birim kapasite maliyeti bulunmuştur. Protez tedavisi hizmetlerinde gerçekleştirilen faaliyetlerin pratik kapasiteden tüketmiş olduğu kapasite kullanım oranı BM yaklaşımıyla hesaplanarak PTH birim maliyetleri bulunarak Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ödenen hizmet fiyatlarıyla karşılaştırılmıştır.Anahtar Sözcükler: Bulanık Mantık, Zamana Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyet, Hastane Maliyeti, Sağlık Hizmeti Maliyeti, Diş Protez maliyeti.

The cost studies are required of health services in hospitals for a more effective presentation to the community. Service activities provided in hospitals are complex therefore affect operating results. Therefore, the cost of producing healthcare services in hospitals and the determination of the cost of the factors that comprise these costs requires more effort. In hospitals near-realistic cost analysis the elements that affect the costs of service, and the cost according to the variability of each element must be taken into consideration. In this context, creating a negative impact on the effectiveness and efficiency of resources in hospitals incorrect cost estimates. For this reason the calculation of the cost of each service that is provided in hospitals is important.In this study, it is aimed to calculating the unit costs of the hospital oral and dental health service the dental prosthesis, by combining one of the methods-cost, time-driven activity-based costing system incorporating fuzzy logic approach which are contemporary cost methods, and to reveal the information that will help managers in decisions such as cost control and capacity utilization. For this purpose, firstly the unit capacity cost was calculated by using the fuzzy logic approach to the amount of practical capacity used in hospital prosthodontic services according to TDABC method.The capacity utilization rate of the activities performed in the prosthetic treatment services is calculated by the fuzzy logic approach and compared with the service prices paid by the Social Security Institution (SSİ) by finding the unit costs of the prosthetic treatment services.Keywords: Fuzzy Logic, Time Based Activity Based Cost, Hospital Cost, Health Service Cost, Dental Prosthetic Cost.