Bankalarda hile denetimi: Merkezden denetim ve personel algısına ilişkin nitel bir araştırma

Abstract

Bilgi teknolojilerinde yaşanan gelişmelerin etkisi ile iç denetim dünyasında büyük bir dönüşüm yaşanmaktadır. Bu çalışmada son yıllarda yeni bir denetim yaklaşımı olarak uygulanan merkezden denetimin bankacılık sektöründe öne çıkan hilelerin denetiminde sağladığı etkinliğin ortaya konulması amaçlanmaktadır. Araştırmada nitel veri analizi tekniği kullanılmış olup yarı yapılandırılmış görüşme formları aracılığıyla bankacılık sektöründe çalışan teftiş kökenli yöneticilerle yüz yüze görüşmeler yürütülmüştür. Katılımcılara merkezden denetimin işleyişi, merkezden denetimin şube personeli üzerindeki etkisi, şube faaliyetlerine katkısı, hile ve hile kaynağı bağlamında etkinliği, merkezden denetimin geleceği ve merkezden denetimin etkinliğini arttırmak için gereken aksiyonlar gibi konularda bilgi elde etmek amacıyla sorular yöneltilmiş ve görüşmeler kaydedilmiştir. Araştırmanın verileri Nvivo 11 programı kullanılarak içerik analizine tabi tutulmuştur.Araştırmadan elde edilen bulgular merkezden denetimin klasik iç denetim süreçlerinden önemli ölçüde farklılaştığını ve hile denetiminde etkinliği artırdığını göstermektedir. Bu anlamda yeni bir iç denetim yaklaşımı olarak merkezden denetim, makro bakış açısı, eşanlı ve sürekli denetim, kamera sistemi, uzaktan denetim ve senaryo bazlı risk odaklı denetim gibi yerinden denetime nazaran üstün nitelikler taşımaktadır. Merkezden denetim bu nitelikleri ile hileli eylemlere ilişkin şube personeli üzerinde caydırıcılık oluşturmakta ve şube yöneticilerine iş süreçlerinde etkin bir kontrol ve inisiyatif kullanma imkânı sunmaktadır. Diğer taraftan merkezden denetim zimmet ve kredi usulsüzlükleri başta olmak üzere kayıtlı tüm işlemlerin denetiminde etkinlik sağlamakta olup baskı ve fırsat gibi hile kaynaklarından doğan usulsüzlükler üzerinde de önleyici bir etki göstermektedir. Yerinden denetimin öne çıktığı bugünkü bankacılık iç denetim süreçlerinde zamanla merkezden denetimin rolünün ve ağırlığının artacağı ve kısa bir süre içinde yerinden denetim faaliyetlerinde hissedilir oranda bir azalış gerçekleşeceği düşünülmektedir. Usulsüz işlemlere ilişkin senaryo oluşturma sürecinde icrai tecrübelerden daha fazla yararlanılmasını sağlayacak sistemlerin kurulması ile merkezden denetim daha etkin bir işleyişe kavuşabilecektir.

With the effects of the developments experienced in information technologies, there is a great transformation in the internal auditing world. The aim of this study is to demonstrate the effectiveness of central audit implemented in recent years as a new audit approach in the supervision of outstanding frauds in the banking sector. Qualitative data analysis technique was used in the research and through semi-structured interview forms, face-to-face interviews were conducted with bank managers with audit background. Various questions have been asked to obtain information on such matters as the process of central audit, the effect of central audit on the employees working in the branch office, the contribution to the branch activities, the effectiveness of the central audit on fraudulent activities, future projection of central audit and actions necessary to increase efficiency and interviews were recorded. The content of the research has been subjected to content analysis and in this process the Nvivo 11 qualitative research program has been used.Findings from the research show that the central auditing differs significantly from the classical internal audit processes and improves effectiveness in fraud monitoring. In this sense, as a new internal audit approach, central audit has superior qualities compared to such on-site auditing, such as macro perspective, simultaneous and continuous auditing, camera system, remote auditing and scenario based risk oriented auditing. With these qualifications, central audit constitutes deterrence for the branch personnel regarding fraudulent activities and gives the branch managers the opportunity to use effective control and initiative in business processes. On the other hand, central audit provides efficiency in the control of all registered transactions, especially in cases of embezzlement and credit irregularities, and also has a preventive effect on irregularities arising from fraudulent resources such as pressure and opportunity. In current banking internal audit processes where on-site auditing is an outstanding technique, the role and weight of central audit will increase and in a short period of time there will be a noticeable decline in on-site audit activities. By establishment of systems enabling further use of executive experience in fraud related scenarios, central audit will perform a more effective functioning.