Gaziosmanpaşa Üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin çalışan güvenliği konusundaki farkındalıkları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları

Abstract

Hemşireler sağlık hizmeti sunarken, hizmetin özelliğinden kaynaklanan nedenlerden dolayı sağlıklarını etkileyen birçok risk ve tehlikelere maruz kalmaktadır. Ülkemizde farklı kurumlarda yapılan çalışmalarda, hemşirelerin sağlıklı yaşam biçimi davranışları ortalamalarının beklenen düzeyin altında olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin ağır çalışma şartları göz önünde bulundurulduğunda, hemşirelerde çalışan güvenliği ile sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenerek önleyici tedbirlerin alınması oldukça önemlidir. Bu araştırma, üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin çalışan güvenliği konusundaki farkındalıkları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Kesitsel nitelikteki bu çalışma, Nisan–Mayıs 2013 tarihleri arasında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sağlık Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde çalışan hemşirelerde yürütülmüştür. Veriler onamı alınarak çalışmaya katılan hemşirelere standart anket formu ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği'nin yüz yüze uygulanmasıyla elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı veriler sayı, yüzde ve ortalama±standart sapmaları ile gösterilmiş, gruplar arası karşılaştırmalarda ise Ki-kare, ANOVA, Kruskal-Wallis, Mann-Whitney U ve Student t testleri kullanılmıştır. Çalışmanın yürütülmesi için Etik kurul onayı (13-KAEK-089) alınmıştır.Araştırmaya katılan toplam 158 hemşirenin %86,1'i kadın, %13,9'u erkektir. Yaş ortalaması 28,1±5,7'dir (18-43 yaş). %17,1'i lise mezunu, %8,2'si ön lisans, %72,2'si lisans ve %2,5'i yüksek lisans ve doktora mezunudur. %39,9'u yoğun bakımlarda, %35,4'ü servislerde, %19,6'sı polikliniklerde, %3,2'si acil servis ünitesinde ve %1,9'u ise yönetici olarak çalışmaktadır. Hemşirelerin %73,4'ü çalışan güvenliğini `çalışma ortamındaki çeşitli etkenler nedeniyle çalışanların sağlık sorunları ve mesleki tehlikelerin kaldırılmasına yönelik çalışmalar` olarak tanımlamıştır. %67,1'inin kişilerarası ilişkilerde sorun yaşadığı, %34.2'sinin kesici-delici alet yaralanması yaşadığı, %54,4'ünün sözlü-fiziki şiddete maruz kaldığı, %35.4'ünün iş kazası yaşadığı, %49,4'ünün sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürecek mesleki bir etkene maruz kaldıkları, %39,9'unun kurumdan istifa etmeyi düşündüğü saptanmıştır. Çalışan güvenliği konusunda öncelikli sorunlar sırasıyla hemşire sayısının az olması (%52,8), iş yükünün fazla olması (%52,8), nöbet sayısının fazla olması (%44,4), güvenliğin yeterli olmaması (%33,3) ve hemşirelere yönelik olası şiddete karşı yeterli önlem alınmaması (%27,8) şeklinde belirtilmiştir.Hemşirelerin SYBDÖ'den aldıkları toplam puan ortalaması 121,61±16,00 olup, sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının orta düzeyde olduğu saptanmıştır. En yüksek puanlar manevi gelişim (25,46±4,03) ve kişilerarası ilişkiler (24,45±3,62) alt boyutlarından; en düşük puan ise egzersiz (14,46±4,44) alt boyutundan alınmıştır. Öğrenim durumu, ekonomik durumu, görev yaptıkları birim, çalışma şekli, haftalık çalışma süresi, sigara içme durumu, kendi sağlıklarını nasıl hissettikleri, kesici-delici aletle yaralanma durumu ve istifa etmeyi düşünme durumunun sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını anlamlı şekilde etkilediği saptanmış olup (p<0.05), hemşirelere uygulanacak sağlığı geliştirme programlarında bu faktörlerin dikkate alınması önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Hemşireler, Çalışan Güvenliği, Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları

During the process of treatment, nurses are exposed to considerably risks and dangers caused by the work environment which affect their health significantly. In researches made in our country at different institutions, healthy life style behaviours of nurses were determined to be lower than the expected level. Considering heavy work conditions and the fact that nurses are obliged to discharge their duties selflessly, it is quite an important subject to take precautions by determining occupational health, safety and healthy life style behaviours of nurses. This study has been made to specify the awareness of employee safety as well as to specify the factors which affect their healthy life style habits among nurses.This cross sectional study was conducted with the nurses in Gaziosmanpaşa University Hospital between the dates April – May 2013. Receiving the approval of the university, the data has been obtained by applying a standard survey form and Healthy Life Style Behaviour Scale Survey face to face with nurses. On the evaluation of the data, descriptive data was shown with number (n), percentage (%), mean standard deviation, Chi-square, ANOVA, Kruskal-Wallis and Mann-Whitney U and Student's t tests were used to comparisons between groups. Ethics Committee Approval (13- KAEK-089) was received to conduct the research. It is determined that 86,1% of the nurses participating study was male and 13,9% was female. The mean age was 28,1±5,7 (18-43 years). 17,1% of them were high school graduates, 8,2% had associate's degree, 72,2% were graduate degree and 2,5% were masters or had doctoral degrees. 39,9% of the participants were working at the intensive care, 35,4% at service department, 19,6% at polyclinics, 3,2% at emergency service and 1,9% as managers. 73,4% of the nurses defined employee safety as 'studies for the removal of the occupational dangers and health problems of the workers due to a variety of factors in the work place. It was also determined that 67,1% of these nurses had problems in interpersonal relations, 34,2% had sharp object injuries, 54,4% were exposed to physical violence or verbal abuse, 35,4% had working accidents, 49,4% were exposed to a danger which would risk their health and safety, 39,9% were thinking about resigning. Top priority problems about the safety and health of employees were stated relatively as; not having enough nurses (52,8%), having a greater workload of nurses (52,8%), having a greater number keep guard (44,4%), not having enough safety (33,3%) and finally not taking enough precautions for possible violence against nurses (27,8%). Mean total score of 121.61 ± 16.00 taken from the scale of nurses. The healthy life style habits of the nurses involved in the study was found to be on average level. The highest scores taken from spiritual development dimension (25,46±4,03) and interpersonal relationships dimension (24,45±3,62); the lowest scores taken from exercise dimension (14,46 ± 4,44). It was also stated that factors like education, economic status, working unit, manner of work, weekly working time, smoking, how do they feel their health, with stabbing instrument injury status and thinking to resign status affect healthy life style behaviours significiantly (p<0,05), and it is advised to take these factor into consideration in health development programmes which will be applied to nurses.Key Words: Nurses, Employee Safety, Healthy Life-Style Behaviours