Üniversite hastanesinde engelli bireylere yönelik uygulamalar ve sağlık personelinin engellilere yönelik tutumları

Abstract

Dünya genelinde engelli nüfus oranı artmakta olup engelli bireyler çeşitli sosyal ve fiziksel engellerden dolayı birçok sınırlılıklarla karşılaşmaktadır. Sağlık kuruluşlarında engellilere yönelik istenilen düzeyde sağlık hizmeti sunulabilmesi için verilen hizmetlerin güncel mevzuat kapsamında yeterli olup olmadığı saptanarak sağlık personelinin engellilere yönelik tutumları belirlenmelidir. Bu çalışmada bir üniversite hastanesinde engelli bireylere yönelik uygulamalar ve sağlık personelinin engellilere yönelik tutumlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.Ocak-Nisan 2016 tarihleri arasında yürütülen kesitsel nitelikteki bu çalışmaya üniversite hastanesinde çalışan 91'i doktor, 129'u hemşire olmak üzere 220 sağlık personeli katılmıştır. Çalışma öncesinde Etik Kurul onayı (15-KAEK-212) alınmıştır. Veriler çalışmaya katılmak için onam veren katılımcılara sosyo-demografik veri formu ve Engellilere Yönelik Tutum Ölçeği (YEKYTÖ)'nin yüz yüze uygulanmasıyla elde edilmiştir. Ölçekten alınan yüksek puan engellilerin engelli olmayanlarla benzer şekilde algılandığını, düşük puan ise farklı algılandığını (aşağı veya değersiz görüldüğü) göstermektedir. Verilerin değerlendirilmesinde Ki-kare Testi, İki Ortalama Arasındaki Farkın Önemlilik Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi kullanılmıştır. İstatistiksel önemlilik düzeyi p<0.05 olarak kabul edilmiştir. Katılımcıların %58,6'sı hemşire, %41,4'ü doktor; %62,7'si kadın; %43,2'si üniversite mezunu; yaş ortalaması 27,3±5,8 yaş (19-46 yaş); %69,1'i servislerde çalışmakta; %49,6'sının meslekte hizmet süresi 2-4 yıldır. Katılımcıların %4,1'i ailesinde engelli birey olduğunu belirtmiştir. Araştırmanın yürütüldüğü hastanede engellilere yönelik düzenlemelerle ilgili katılımcıların %25'i engelli araç park yeri, %24,1'i engelliler için lavabo/tuvalet, %10,5'i engelli asansörü, %23,6'sı yönlendirme işaretleri, %14,5'i çıkış rampası, %9,1'i karşılama personeli, %3,2'si işaret dili bilen personel olduğunu ve %24,5'i engellilere öncelik verildiğini belirtmiştir. Katılımcıların cinsiyet ve yaş grubuna göre engellilere öncelik verildiğinin belirtilmesi arasında anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05). Katılımcıların YEKYTÖ ortalama puanları 64,34±13,19 olarak saptanmış olup, engellilere yönelik sağlık çalışanlarının tutumlarının orta düzeyde olduğu söylenebilir. Engellilere yönelik tutumlarının öğrenim düzeyi ve meslekte hizmet süresine göre anlamlı farklılık göstermesine karşılık (yüksek lisans veya doktora mezunu olanlarda öğrenim düzeyi daha az olanlara göre, meslekte hizmet süresi 1 yıldan fazla olanlarda daha az olanlara göre YEKYTÖ puan ortalamaları daha düşük, p<0,05) meslek, cinsiyet ve yaş grubuna göre ise anlamlı fark bulunmamıştır (p>0,05). Engelli bireylerin sağlık hizmetlerine başkasına ihtiyaç duymadan, kendi başına ulaşmalarını sağlamak için gerekli düzenleme ve denetimler yapılmalı, engellilere yönelik tutumların olumlu yönde olması için engellilerin hayatın içinde olmaları ve toplumun farkındalık kazanması sağlanmalıdır.

Population of people with disabilities worldwide is increasing and people with disabilities face many limitations due to various social and physical obstacles in the society they live in. It is very important to determine the attitudes of all the health personnel towards the disabled people, by determining first whether or not the services provided for these individuals are adequate under the current legislation in order for the health services for the disabled people to be at the desired level in the healthcare organizations. It was aimed to determine the applications for the disabled people in a university hospital and the attitudes of the health personnel towards the disabled people.This cross-sectional study carried out between January and April 2016. Data were obtained by socio-demographic data form and Scale of Attitudes Toward Disabled Persons (SADP) for physicians and nurses who gave consent to participate in the study, which were conducted face to face. The study was completed with 220 participants (91 physicians and 129 nurses). The high score from the scale means that people with disabilities are perceived in a similar way to those without disabilities; the low score means that people with disabilities are perceived differently than people without disabilities, and thereby there being prejudiced attitudes. For data evaluation, Chi-square test, Independent Samples t test and One Way ANOVA were used. P<0.05 was considered statistically significant. 58,6% of the participants are nurses, 41,4% are physicians; 62.7% are women; 43.2% have a bachelor's degree; the mean age is 27,3±5,8 (19-46 years of age); 69.1% work in the service; 49,6% have 2-4 year professional time. 4,1% of the participants have a disabled person in their family. With respect to the regulations for the disabled in the hospital in which the research were carried out, 25% of the participants stated that there is a car park for the disabled, 24,1% stated that there is a washbasin and toilet for the disabled, 10,5% there is a disabled lift, 23,6% there are guide signs, 14,5% there is a ramp, 9,1% there is welcoming personnel, 3,2% there is personnel who know sign language. 24.5% of the participants stated that the disabled people are given priority in the hospital where they work. There was a statistically significant difference between the statements for the priority of the disabled by the participants' gender and the age group (p<0,05). It was determined that the mean SADP scores of students participating in the study were 64,34±13,19. There is a significant difference between SADP score averages by the education and professional time of the participants. It was found that the SADP score means were significantly lower in those who had a master or doctor of philosophy degree than that of those whose educational level is lower and in those whose professional time was >1 year than that of those whose professional time was ≤1 year (p<0.05). There was no significant difference for the average SADP scores by the participants' occupation, gender and age group (p>0.05). The necessary arrangements and inspections should be made to ensure that disabled people have access to health care services on their own without the need for any other person. In order to make the attitudes towards the disabled positive, the people should be allowed to be in life and awareness should be raised for the society.