Bazı patates (Solanum tuberosum L.) çeşit ve hatlarında genotip x çevre etkileşimleri üzerinde araştırmalar

Abstract

Patateste çeşit x çevre etkileşimlerinin incelenmesini amaçlayan bu çalışma 1991 ve 1992 yılında Tokat-Kazova, Nik sar Ovası ve Sivas-Aşağı Yıldızlı mevkiinde yürütülmüştür. Araştırmada 15 değişik patates genotipi kullanılmıştır. Denemeler Tesadüf Blokları Deneme Desenine göre 3 tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Denemeden elde edilen bulgular a) Yıllarda çevreler yani ayrı ayrx yerler, b) Yerlerde yıllar birleştirilerek, c) Yıllarda yerler birleştirilerek, d) Yıllar ve yerler birleştirilerek varyans analizlerine tabi tutulmuştur. Genotiplerin stabilitelerini belirlemek amacıyla Finlay- Wilkinson (1963), Francis-Kannenberg (1978), Wricke (1962), Sfaukla (1972), Hanson (1970), Eberhart-Russell (1966), Per kins-Jinks (1968) ve Baker (1969) tarafından önerilen yöntemler kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular şu şekilde özetlenebilir. 1- incelenen özelliklerin hemen hemen tamamında çeşit x yıl, çeşit x yer ve çeşit x yıl x yer interaksiyonları önemli bulunmuştur. 2- Denemelerin yürütüldüğü yerlerde özellikle pazarlanabilir yumru verimi bakımından; Ausonia, Agria, Resy, Marfona ve ilona çeşitleri dikkate değer bulunmuştur. 3- Srkencilik bakımından Ausonia, Resy, Concorde ve ilona çeşitleri incelenen genotipler içerisinde daha erkene olarak belirmişlerdir.Kullanılan stabilite parametrelerine göre tüm çevrelere tam bir adaptasyon sallayan genotip belirlenememiştir. 5- Genotipler içerisinde stabilite bakımından elverişli çeşitler Finlay-Wilkinson'a göre (1963) Yaylakızı; Wricke (1962), Shukla (1972), Francis-Kannenberg (1978), Hanson (1970), Eberhart ve Rüssell `e göre (1966) ise ilona çeşidi olmuştur. 6- Resy, Marfona, Ausonia ve Agria çeşitleri iyi çevre koşullarına Granola çeşidiyle 82109.6 klonu ise uygun olmayan çevre koşullarına ösel adaptasyon göstermişlerdir. 7- Yumru verimleri iki yılın ortalaması olarak Tokat'ta 2302.1-3737.1 kg/da, Niksar'da 2519.4-3934.2 kg/da, Sivas'ta 2262.9-2892.1 kg/da arasında deüşmiştir. En yüksek yumru ve rimi veren çeşitler Tokat'ta Yaylakızı ve Marfona; Niksar'da Agria, Resy ve Marfona; Sivas'ta ise 81016.10 numaralı klon olmuştur. 8- Ana sap sayıları iki yılın ortalama değeri olarak Tokat'ta 4.2 (Granola) ile 7.8 (isola), Niksar'da 4.4 (Con corde) ile 6.8 (81016.10), Sivas'ta ise 4.6 (Ausonia) ile 6.7 (Sultan) arasında değişmiştir. 9- Kuru madde oranları ise iki yılın ortalaması olarak Tokat'ta % 19.02 (Resy) ile % 23.58 (Yaylakızı), Niksar'da % 17.02 (Granola) ile % 20.98 (isola), Sivas'ta ise % 20.17 (Marfona) ile % 25.55 (81016.10) arasında değişmiştir.

This study, aimed the studying of genotype-environment interactions, was conducted at Tokat-Kazova, Niksar Plain and Sivas-Aşajgı Yıldızlı sites in 1991 and 1992. 15 different potatoes cultivars were used in this study. Field trials were randomized complete block designs with three replications. Data from 15 cultivars used in these trials were analysed as: a) environments i.e. three sites of each year, b) sites within years, c) years within sites and, d) all of the trials in which years and sites were com bined. In order to determine the stabilities of cultivars, the methods proposed by Finlay-Wilkinson (1963), Francis-Kannen- berg (1978), Wricke (1962), Shukla (1972), Hanson (1970), Eberhart-Russell (1966), Perkins- Jinks (1968) and Baker (1969) were used. Results of this study can be summarized as follows: 1. Year x cultivar, site x cultivar and year x site x cultivar interactions were significant for nearly all char acters. 2. Ausonia, Agria,. Resy, Marfona and Ilona had higher values for marketable tjuber yields. 3. For earlieness,: Ausonia, Resy, Concorde and Ilona were found to be early-maturing cultivars. 4. According to the stability parameters used, none of the cultivars was stable for all environments.Cv. Yay lakız ı was more stable according to Finlay- Wilkinson (1963) while according to other parameters Ilona was more stable. 6. Resy, Mar fona, Ausonia and Agria were well adapted to good environments while Granola and Line-82109. 6 were to poor ones. 7. As average of two years, tuber yields were varied from 2302.9 to 373İ.1 kg/da at Tokat, from 2519.4 to 3934.2 kg/da at Niksar, and from 2262.9 to 2892.1 kg/da at Sivas. The highest tuber yields were obtained from Yaylakzzz and Marfona at Tokat, from Agria, Resy and Marfona at Niksar, and from Line-81016.10 at Sivas. 8. Average numbers of main stems were ranged from 4.2 (Granola) to 7.8 (Isola) at Tokat, from 4.4 (Concorde) to 6.8 Line-81016.10) at Niksar, and from 4.6 (Ausonia) to 6.7 (Sultan) at Sivas. 9. Dry matter contents of tubers of cultivars, as aver age of years, were found between 19.02 (Resy) and 23.58 % (Yaylakızı) at Tokat, 17.02 (Granola) and 20.98 % (Isola) at Niksar, and 20.17 (Harf ona) and 25.55 % (Line-81016.10) at Sivas.