Diyarbakır ve Şanlıurfa illerindeki susam ekim alanlarında görülen fungal hastalıkların belirlenmesi üzerinde araştırmalar

Abstract

ÖZET DİYARBAKIR VE ŞANLIURFA İLLERİNDEKİ SUSAM EKİM ALANLARINDA GÖRÜLEN FUNGAL HASTALIKLARIN BELİRLENMESİ ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR Mehmet GÜRKAN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 1995, 35 sayfa Danışman : Prof.Dr. Ahmet ÇITIR Jüri : Prof.Dr. Zeki ÖZER : Prof.Dr. Zekai KATIRCIO?LU Güneydoğu Anadolu Bölgesi susam ekim alanlarında görülen fungal hastalıkları belirlemek amacıyla bu çalışma, 1994 yılında Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde yürütülmüştür. Fide ve çiçeklenme-kapsül döneminde 150-650 dekar büyüklüğünde 18 tarla da hastalık surveyleri yapılmıştır. Toplam kontrol edilen alan 5760 dekardır. Fide döneminde Macrophomina phaseoli(Maub/.) Ashby, Fusarium sp., F. oxysporium f. sp. sesami (Zaprometoff) Castellani ve Rizoctonia solani Kühn. fungus türleri çökertene neden olduğu belirlenmiştir. Ayrıca Alternaria sesami (Kaw.) Mohanty & Behera ve Phoma sp. fungus türleri de yaprak lekesi hastalıklarını oluşturduğunu saptanmıştır. Bu hastalıkların yaygınlık oranlan çökerten % 86.45, yaprak lekesi hastalıkların % 84.37, ortalama hastalık oranı ise %3.55 olarak belirlenmiştir. Çiçeklenme-kapsül döneminde ise M. phaseoli, Fusarium sp., F. oxysporium f. sp. sesami, R. solani ve Stemphylium sp. fungus türler solgunluk, A. sesami ve Drechslera sp. yaprak lekesi hastalıklarını oluşturduğu belirlenmiştir. Aynı sıraya göre hastalıkların yaygınlık oranları % 94.06 ve %82.66, ortalama hastalık oranları ise %8.98 ve %1.60 olarak bulunmuştur. Gerek fide döneminde ve gerekse çiçeklenme-kapsül döneminde izole edilen Aspergillius sp. ve Chatemium sp. fungus türleri ise patojenisite testlerinde herhangi bir hastalık oluşturmamışlardır. Yapılan bu çalışmada Diyarbakır ve Şanlıurfa illerindeki susam ekim alanlarında en önemli fungal hastalık etmeni M. phaseoli olduğunu, ürünün verim ve kalitesini önemli ölçüde zarar verdiğini saptanmıştır.

II SUMMARY STUDIES ON INDENTIFICATION OF FUNGAL DISEASES OF SESAME IN DİYARBAKIR AND ŞANLIURFA PROVINCES Mehmet GÜRKAN Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Plant Protection Masters Thesis 1995, 35 pages Supervisor : Prof. Dr. Ahmet ÇITIR Jury : Prof.Dr. Zeki ÖZER : Prof.Dr. Zekai KATIRCIO?LU In order to determine diseases of sesame crop caused by fungal pathogens at the South Eastern Anatolia this study was initiated in the provinces of Diyarbakır and Şanlıurfa in 1 994. Observation were made both in seedling and blooming and fruiting periods in 1 8 sesame fields which have 1 50-650 decar area. During the seedling period Macrophomina p/7aseo//(Maubl.) Ashby, Fusariutn sp., F. oxysporium f. sp. sesami (Zaprometoff) Castellani and Rizoctonia solani Kühn. species of fungi caused damping-off while Alternaria sesami (Kaw.) Mohanty & Behera and Phoma sp. species caused leaf spots. The rates of damping-off and leaf spot diseases were measured as 86.45 % and 84.37 % respectively. The average disease incidence was measured as 3.55%. During the blooming and fruiting period M. phaseoli, Fusarium sp., F. oxysporium f. sp. sesami, R. solani and Stemphyfium sp. species of fungi caused wilting while A. sesami and Drechslera sp. caused leaf spot diseases. The rates of infection of these diseases were measured as 94.06 and 82.66 % and the average disease incidences were measured as 8.98 % and 1.60 % respectively. The pathogenicity tests indicated that, Aspergillius sp. and Chatemium sp. species isolated during the seedling and blooming and fruiting periods have not caused any infection. As a result of this study M. phaseoli was determined the most important fungal pathogen of sesame diseases in Diyarbakır and Şanlıurfa provinces which have reduced the yield and quality on the crop.