Çinko uygulamasının Konya ili sulamalı şartlarında bazı ekmeklik bugday çeşitleri ve çeşit adaylarının verim ve kalite özellikleri üzerine etkileri

Abstract

ÖZET ÇİNKO UYGULAMASININ KONYA İLİ SULAMALI ŞARTLARINDA BAZI EKMEKLİK BUĞDAY ÇEŞİTLERİ VE ÇEŞİT ADAYLARININ VERİM VE KALİTE ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE ETKİLERİ Hakan HEKİMHAN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2000, 52 sayfa Danışman :Yrd. Doç. Dr. Ali Safı KIRAL Jüri : Bu çalışma; topraklarında çinko noksanlığını ciddi boyutlarda yaşayan ve önemli bir buğday üretim bölgesi olan Konya İlinde, geliştirilen yeni çeşit adayları (BDME-95/4, BDME-95/5 ve BDME-95/6) ile halen yaygın olarak üretimi yapılan çeşitlerin (Bezostaja-1, Dağdaş-94) çinkoya olan reaksiyonlarını belirlemek ve bazı kalite unsurlarındaki değişimleri inceleyebilmek amacıyla Konya Bahri Dağdaş Milletlerarası Kışlık Hububat Araştırma Merkezi arazisinde yürütülmüştür. Deneme tesadüf blokları deneme deseninde 6 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Denemede kullanılan Zn dozu 3 kg/da olup, çinkosülfat (ZnS047H20) formunda ve ekim öncesinde toprak üzerine pulverize edilerek rotovatör ile karıştırılmak suretiyle uygulanmıştır. Ekim 8 sıralı deneme mibzeri ile 7 m uzunluğundaki parsellere yapılmış ve bütün parsellere 14 kg/da N ve 9 kg/da P205 gübreleri uygulanmıştır. Çinko uygulaması ile kontrole göre bitki boyunda 0/ 2, % 4.6, m 'de başak sayısında % 10.5, sap + tane veriminde % 17.2, tane veriminde % 18.3, tanede Zn miktarında % 48.5 oranlarında artışlar saptanırken, tanede kül oranında % 4.3, sedimantasyon miktarında % 5.7 ve tanede Mn miktarında ise % 7.68 oranlarında azalmalar saptanmış ve bu özellikler üzerine Zn 'nun etkisi % 1 ihtimal düzeyinde önemli bulunurken; başakta tane sayısı, 1000 tane ağırlığı, hektolitre ağırlığı, hasat indeksi, ham protein oranı, gluten oranı, tanede Fe ve Cu miktarı ile tane nem oranı üzerine Zn 'nun etkisi önemsiz bulunmuştur. Genotipler arasında ise; m2'de başak sayısı, hasat indeksi, tanede Zn, Cu ve Mn miktarı yönünden bir farklılık oluşmazken, ham protein oranlan arasında % 5 ve diğer incelenen özellikler arasında ise % 1 ihtimal düzeyinde farklılıklar tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler : Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L. em Thell.), çinko, verim, kalite.

ABSTRACT EFFECTS OF ZINC APPLICATION ON YIELD AND QUALITY COMPONENTS OF BREAD WHEAT VARIETIES AND CANDDDATES {Triticum aestivum L. em Thell.) UNDER HtRIGATED CONDITIONS IN KONYA Hakan HEKİMHAN Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Field Crops Master Thesis 2000, 50 pages Supervisor :Asst. Prof. Dr. Ali Safi KIRAL Jury : Prof. Dr. Celal ER : Assoc. Prof. Dr.Sabri GÖKMEN : Asst. Prof. Dr. Ali Safi IORAL This study was carried out to determine the effects of zinc application on yield and quality components of some bread wheat cultivars (Bezostaja-1, and Dağdaş-94) and advanced lines (BDME-95/4, BDME-95/5, and BDME-95/6) in a completely randomized block desing with six replications in the Bahri Dağdaş International Winter Cereals Research Center under irrigated conditions of Konya. Zinc was applied to the soil surface by a pulverizator at the rate of 3 kg da`1 ZnS04.7H20 and incorporated into soil by adapting a rotovator. Genotypes were planted in 8-row plots having 7 m length and 20 cm row spacing and total area was 11.2 square meter. Zinc application, compared to control, increased plant height, spike per square meter, biomass, grain yield, and Zn concentration in the grain by 4.6, 10.5, 17.2, 18.3, and 48.5 %, respectively. However, it decreased ash content, SDS-sedimentation rate, and Mn concentration of the grain by 4.3, 5.7 and 7.7 %, respectively. Zinc application was not statistically significant for grain number per spike, 1000-kernel weight, test weight, harvest index, moisture, gluten and, protein contents, Fe and Cu concentrations in the grain while it was significant at the 0.01 probability level for other characters. Also, among the genotypes, there were not significant differences for spike per square meter, harvest index, Zn, Cu, and Mn concentrations in the grain except for protein content and other characters (p< 0.05). Key words: Bread wheat {Triticum aestivum L. em Thell.), zinc, yield, quality.