Azospirillum brasilense ve bazı rhizobium suşlarının Türkiye`de yetiştirilen yaygın fasulye (phaseolus vulgaris) çeşitlerinde nodulasyona ve bitki büyümesine etkisi

Abstract

J jo 9 ÇY?- OZET Azospirillum brasilense ve BAZI Rhizobium SUŞLARININ TÜRKİYE'DE YETİŞTİRİLEN YAYGIN FASULYE (Phaşeolus vulgaris) ÇEŞİTLERİNDE NODULÂSYÖNA VE BİTKİ BÜYÜMESİNE ETKİSİ Mehmet ÖĞÜT Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı Doktora Tezi 2001, 112 sayfa Danışman: Prof. Dr. Mustafa Kılıç Jüri : Prof. Dr. Abdulreşit Brohi Jüri : Yard. Doç. Dr. Fatih Er Jüri : Doç. Dr. İzzet Kadıoğlu Jüri : Yard. Doç. Dr. Sabit Erşahin Azospirillum, mekanizması kesin olarak bilinmemekle birlikte, aşıdaki Azospirillunr.Rhizobium oranına bağlı olarak fasulyede nodülasyonu ve bitki büyümesini etkilemektedir. Azospirillum' 'un sinerj istik etkisinin fasulye çeşitlerinden bağımsız olup olmadığı belirlenmemiştir. İki faktör {Azospirillum ve Rhizobium yoğunlukları) içeren, genelleştirilmiş tesadüf blokları (fasulye çeşitleri) deneme desenine göre düzenlenmiş 3 tekrarlı bir saksı denemesi kurulmuştur. Bitkiler, kum+perlit karışımında, gerektikçe azot içermeyen mineral besin ve saf su ilavesi yapılarak 7 hafta boyunca beslenmiştir. Rhizobium {Rhizobium etli ve Rhizobium tropici karışımı) aşılaması, 106 kob mi`1 seviyesinde, tüm nodülasyon verilerini (kök sisteminin ilk 5 cm'lik kısmında, ilk 5 cm'lik kısmın dışında kalan bölgedeki ve toplam nodul sayısı ve ağırlığı) artırmıştır (p< 0.05). Ancak, Rhizobium seviyesinin daha fazla artırılması, kökün ilk 5 cm'lik kısmındaki nodul sayısı hariç nodülasyon verilerinde LSD testine göre fark yaratmamıştır (p<0.05). Rhizobium, sap ve kök ağırlığı, % kök azotu ve bitki boyunu artırmıştır (p<0.05). Azospirillum brasilense Sp7, nodul ve sap ağırlıklarını artırmıştır (p<0.05). LSD testlerine göre, gerek nodülasyon ve gerekse bitki büyümesi açısından en iyi çeşit şekerdir (p<0.05). Bitki destekleyebileceği kadar nodul oluşumuna izin vermektedir ya da rizosferdeki aşılanmış bakteri yoğunluğu başlangıç aşı yoğunluğu ne olursa olsun zamanla belirli bir dengeye ulaşmaktadır. Dolayısıyla, aşıdaki Rhizobium seviyesinin belirli bir noktanın üzerine çıkarılmasının nodülasyon açısından bir anlamı yoktur. Bu çalışmanın sonuçları, Azospirillum 'un bitki büyümesini artırarak daha fazla karbonun nodul işleyişine ayrılmasını sağladığım göstermiştir. Bu çalışma, daha önceki tezlere ilave olarak, Azospirillum' mı fasulyede bitki büyümesine direk etkisi olduğunu öne sürmektedir. Anahtar Kelimeler: Azospirillum brasilense, Rhizobium etli, Rhizobium tropici, fasulye, nodülasyon, bitki büyümesi.

II ABSTRACT THE EFFECTS of Azospirillum brasilense and SOME Rhizobium STRAINS ON NODULATION AND PLANT GROWTH OF DRY BEAN (Phaseolus vulgaris) CULTIVARS GROWN IN TURKEY Mehmet Ö?ÜT Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Science Department of Soil Science Ph.D. Thesis 2001, 112 pages Advisor : Prof. Dr. Mustafa Kılıç Member : Prof. Dr. Abdulreşit Brohi Member : Assis. Prof. Fatih Er Member : Assoc. Prof. İzzet Kadıoğlu Member : Assis. Prof. Sabit Erşahin Azospirillum, although the exact mechanism(s) has not been identified, affects nodulation and plant growth in dry bean depending on Azospirillum:Rhizobium cell ratio in inoculant. Whether Azospirillum'' s synergistic effect is additive with respect to bean cultivar is not known. A pot experiment, designed as a generalized randomized blocks (bean cultivars) with 2 factors (Azospirillum density and Rhizobium density) and 3 replications, was conducted. Plants were grown in a sand+perlite mixture for 7 weeks, adding solution of nitrogen free dilute mineral salts and water as needed. Rhizobium inoculation at 106 cfu ml` increased all nodulation values (nodule number and dry weight in the first 5 cm of root system, the root system excluding the first 5 cm and total root) at 5 % significance level. However, increasing the Rhizobium density further did not change the nodulation parameters except for the nodule number in the top 5 cm of root system at the 5 % significance level as per the 'LSD test. Rhizobium increased the shoot and root dry weights, root nitrogen content and plant height (p<0.05). Azospirillum increased nodule and shoot weights (p<0.05). Based on the LSD tests, the best cultivar in terms of both nodulation and plant growth was şeker (p<0.05). Either the plant supported only a limited number of nodules or the population of inoculated microbes reached an equilibrium level by time regardless of the initial cell density in inoculants. Therefore, increasing the Rhizobium cell density in inoculant above certain levels is not suggested in terms of nodulation. The results of this study indicated that Azospirillum could provide the nodules with more carbon to function by affecting the plant growth. The results also proved that Azospirillum had a direct effect on plant growth in bean. KEY- WORDS: Azospirillum brasilense, Rhizobium etli, Rhizobium tropici, bean, nodulation, plant growth.