Şeker pancarı yetiştiriciliğinde nitrat yıkanmasının NLEAP bilgisayar programı ile belirlenmesi

Abstract

ÖZET ŞEKER PANCARI ÜRETİMİNDE NİTRAT YIKANMASININ NLEAP BİLGİSAYAR PROGRAMI İL BELİRLENMESİ Metin AYDIN Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi 2001, 42 Sayfa Danışman : Yrd. Doç. Dr. Sabit ERŞAHİN Jüri : Prof. Dr. Alper DURAK Jüri : Doç. Dr. Güngör YILMAZ Jüri : Yrd. Doç. Dr. Sabit ERŞAHİN Sulanan şartlarda şeker pancarı {Beta vulgaris saccharifera ) üretiminde kullanılan azotlu gübrelerin önemli bir kısmı yıkanarak yöre halkı için son derece önemli olan yeraltı suyunu kirletmektedir. İleride çıkabilecek diğer kirlenmelerin önüne geçilebilmesi için kök bölgesinin altına hareket eden gübre azotu miktarım çabuk ve- doğru tahmin eden yöntemlere ihtiyaç vardır. Bu araştırma, sulama şartlarında 18 adet 3x4.5 m2 parsellerde (toplam 252 m2) 0,8.9,15.5,22.1,31.0 and 44.5 kg N/da azotlu gübre uygulamalarında nitrat yıkanma parametrelerinin bilgisayar modeli NLEAP (Nitrate Leaching and Economic Analysis Package) kullanılarak tahmin edilmesi amacı ile yürütülmüştür. Sonuçlar, kontrol hariç bütün gübre uygulamaları altında önemli miktarlarda nitratın yıkanarak yeraltı suyunun kirlenmesi için oldukça yüksek bir risk oluşturduğunu göstermiştir. Araştırma şartlarında nitrat yıkanmasını azaltmak için kısıtlı su uygulaması yanında azotlu gübrelerin bölünerek verilmesi, derin köklü ve T (transprasyon) etkinliği yüksek, ancak ekonomik değeri şeker pancarından daha az olmayan bitkilerin rotasyona sokulması ve toprakta hareket kabiliyeti daha düşük azotlu gübre formlarının kullanılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler: Nitrat Yıkanması, NLEAP, Şeker Pancarı, Yeraltı Suyu Kirlenmesi. Bilgisayarlı Modelleme

n ABSTRACT ASSESMENT OF NITRATE LEACHING IN SUGARBEET PRODUCTION USING COMPUTER MODEL NLEAP Metin AYDIN Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Sciece Departman of Soil Science Masters Thesis 2001, 42 Pages Supervisor : Asst. Prof. Dr. Sabit ERŞAHİN Jury : Prof. Dr. Alper DURAK Jury : AssocProf. Dr. Güngör YILMAZ Jury : Asst. Prof. Dr. Sabit ERŞAHİN Considerable amounts of nitrogen fertilizers used in the sugarbeet (Beta vulgaris sacchrifera) production under irrigated conditions leach and contaminate below groundwater which is vital for local people. To decrease further contamination, rapid and meticulous methods are needed to estimate the amounts of fertilizers moving beyond the root zone. This research was conducted to estimate nitrate leaching parameters with computer model NLEAP (Nitrate Leaching and Economic Analysis Package) in sugarbeet production under 0,8.9,15.5,22.1,31.0 and 44.5 kg N/da nitrogen fertilizer applications on 18 3x4.5 m2 parcels (total 252 m2) under irrigated conditions. Considerable amounts of N fertilizers were accumulated and leached in soils under all fertilizer applications, posing a high risk to contaminate below aquifer. To decrease N fertilizer losses from the root zone, performing limited irrigation along with splitting fertilizer applications; growing deeper rooted crops with high T (transpiration) efficiency and with economic values not lower than sugarbeet; and using relatively immobile N fertilizer forms were suggested. Key Words: Nitrate Leacging, NLEAP, Sugarbeet, Graundwater Pollution, Computer Modelling