Tokat yöresinde elma (Malus communis L. ) bahçelerinde bulunan faydalı ve zararlı akarlar, popülasyon değişimleri ve faydalı akarların biyolojik mücadelede kullanım olanakları üzerinde araştırmalar

Abstract

ÖZET TOKAT YÖRESİNDE ELMA (Malus communis L.) BAHÇELERİNDE BULUNAN FAYDALI VE ZARARLI AKARLAR, POPULASYON DEĞİŞİMLERİ VE FAYDALI AKARLARIN BİYOLOJİK MÜCADELEDE KULLANIM OLANAKLARI ÜZERİNDE ARAŞTIRMALAR i Dürdane YANAR Gaziosmanpaşa Üniversitesi f Fen Bilimleri Enstitüsü Bitki Koruma Anabilim Dalı Doktora tezi.» 2003 Danışman: Prof. Dr. Osman ECEVİT Jüri: Prof. Dr. Osman ECEVİT Jüri: Prof. Dr. Zeki ÖZER Jüri: Prof. Dr. Özdemir ALAOĞLU Jüri: Doç. Dr. Resul GERÇEKÇİOĞLU 'Jüri: Yrd. Doç. Dr. Kenan KARA' Bu çalışma, 1999 (Ekim)- 2002 (Kasım) döneminde Tokat ilinde Merkez, Turhal, Pazar, Reşadiye, Niksar, Erbaa, Zile ile Almus ilçelerinde yürütülmüş ve çalışmanın materyalini bölgedeki elma ağaçlarında bulunan akar türleri oluşturmuştur. Bölgede bulunan akar türlerinin tespiti amacıyla Tokat merkez ve ilçelerinde yıllara göre 2000 yılında 78, 2001 yılında 134, 2002 yılında ise 113 bahçede survey yapılmıştır. Bu sürveyler sonucunda dört alt takıma ait yirmi akar türü belirlenmiştir. Bunlardan.`Tetranychidae familyasından beş, Eriophyidae familyasından iki, Tarsonemidae familyasından bir ve Tenuipalpidae familyasından bir tür olmak üzere toplam dokuz zararlı akar türü belirlenmiştir. Gamasida alt takımından Phytoseiidae familyasına ait yedi,11 Actihedida alt takımının Stigmaeidae familyasına ait bir tür saptanmıştır. Diğer familyalardan Tydeidae familyasına ait iki, Acaridae familyasına ait ise bir tür tespit edilmiştir. Tetranychidae familyasına bağlı Eotetranchus tarpini (Oudemans) Türkiye elma bahçeleri için ilk kayıt niteliğindedir. Tokat Merkez ilçede üç ilaçsız, bir tane de ilaçlı olmak üzere dört bahçede bulunan faydalı ve zararlı akar türlerinin populasyon değişimleri belirlenmiştir. Biyolojik mücadeleye yönelik olarak bahçelerde yaygın olarak bulunan Euseius fınlandicus türü laboratuarda üretilmiş ve Tetanychus urticae ile Tetranychus vienensis'in değişik dönemleri av olarak verilerek etkinliği araştırılmıştır. Elde edilen bulgularda predator akarın her iki zararlı akar türünün larva + nimf dönemleri üzerinde etkin olduğu gözlenmiştir. Anahtar kelimeler: Elma, Tetranychidae, Eriophyidae, Tenuipalpidae, Phytoseiidae, Stigmaeidae, populasyon dinamiği, Tokat, Türkiye

Ill ABSTRACT STUDIES ON DETERMINATION OF HARMFUL AND BENEFICIAL MİTE SPECIES IN APPLE (Malm communis L.) ORCHARDS OF TOKAT PROVINCE, THEIR POPULATION DYNAMICS AND POSSIBILITIES OF PREDATORY MITES AS A BIOLOGICAL CONTROL AGENT Dürdane YANAR * Gaziosmanpaşa University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Plant Protection PhD Thesis 2003. t Supervisor: Prof. Dr. Osman ECEVİT Jury: Prof. Dr. Osman ECEVİT Jury: Prof. Dr. Zeki ÖZER Jury: Prof. Dr. Özdemir ALAO?LU Jury: Doç. Dr. Resul GERÇEKÇİO?LU Jury: Yrd. Doç. Dr. Kenan KARA i *> This study was carried out in Central, Turhal, Pazar,. Reşadiye, Niksar, Erbaa, Zile and Almus districts of Tokat during 1999-2002. Survey was conducted to determine the mite species of apple trees in Tokat. 78, 134 and 113 apple orchards were surveyed 2000, 2001 and 2002 growing seasons respectively. Based on the survey results, twenty mite species belonging to four different suborder were identified. Nine of them were found to be phytophagous. Five of these species belong to Tetranychidae* two of them were membersIV of Erophyidae; one species was member of Tarsonemidae and one was member of Tenuipalpidae. Also seven Phytoseiidae (Gamasida suborder) and one Stigmaeidae (Actinedida suborder) species were identified during these surveys. Additionaly, two species belonging to Tydeidae and one species belonging to Acaridae families were identified. Eotetranychus carpini (Oudemans) (Tetranychidae) was new record for apple orchards in Turkey. Population dynamics of the predator and phytophagous mites were evaluated in three unsprayed and one sprayed apple orchards in central district of Tokat. Effectiveness of predacious mite Euseius jinlandicus, most frequently observed as predator species, was investigated on different stage of Tetranychus urticae and Tetranychus vienensis under laboratory conditions. Our result showed that E. jinlandicus fed on larval and nymph stages of the both phytophagous mites. Key words: Apple, Tetranychidae, Eriophyidae, Tenuipalpidae, Phytoseiidae, Stigmaeidae, population dynamic, Tokat, Turkey