Topraksız ortama arbusküler mikoriza aşılamanın patlıcan (Solanum melongena L.) yetiştiriciliği üzerine etkileri

Abstract

Bu çalışma, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi'ne ait ısıtmasız cam serada 2001- 2003 yıllan arasında 3 yıl süre ile, topraksız tarım tekniği kullanılarak yürütülmüştür. Araştırmada bitkisel materyal olarak patlıcan (ev. Faselis Fi), yetiştirme ortamı olarak ise pomza kullanılmıştır. Denemeler, tesadüf parselleri deneme desenine uygun şekilde 3 tekrarlı olarak düzenlenmiştir. Denemede mikoriza uygulaması (+ mikoriza, - mikoriza) ve fosfor uygulaması (15, 30 ve 45 ppm) olmak üzere 2 faktörün etkisi incelenmiştir. Glomus caledonium mikoriza türü kullanılmış, inokulasyon tohum ekiminde 50 spor/bitki ve dikimde 1000 spor/bitki olacak şekilde yapılmıştır. 1 Mart' ta tohum ekimi ile başlayan denemeler, 10 Kasım'a kadar devam etmiştir. Denemede, fide ve bitki gelişimi, kök infeksiyon oranı, verim, bitkilerin element içerikleri ve bitki tarafından kaldırılan element miktarları, drenaj çözeltisinin element içeriği ve atılan element miktarları ve su tüketimi incelenmiştir. + mikoriza uygulamasının dikime hazır fidelerde incelenen gelişme parametrelerini kontrole göre artırdığı saptanmıştır. Üç yılda da vegetasyon süresi ilerledikçe, tüm P dozlarında kök infeksiyonu önemli düzeyde artmış, besin çözeltisinin P dozu arttıkça kök infeksiyonu azalmıştır. Maksimum kök infeksiyon oranı birinci ve üçüncü yılda sırasıyla %97,3 ve 98,3' e ulaşmış iken, ikinci yılda % 25,3 olarak saptanmıştır. + mikoriza uygulaması ile bitkilerin besin elementi alımı artmış, bu durumla ters orantılı olarak drenaj ile atılan element miktarı ise azalmıştır. Mikorizanın bitkide meydana getirdiği bu etkilerin uzantısı olarak, bitki gelişimi ve ona bağlı olarak da verim artışı söz konusu olmuştur. Uygulamalara bağlı pazarlanabilir verimin birinci yılda 10,16-13,54 t/da, ikinci yılda 16,52-18,71 t/da, üçüncü yılda ise 11,16-14,50 t/da arasında değiştiği saptanmıştır. Pomzada patlıcan yetiştiriciliği için + mikoriza uygulaması ile birlikte 15 ppm P dozunun yeterli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. + mikoriza uygulaması ile 15 ppm P dozunda kontrole (-15) kıyasla verim artışının %23'e çıkabileceği saptanmıştır. 45 ppm P dozunda ise + mikoriza ile elde edilen verim artışı ancak %7'ye ulaşabilmiştir. Diğer yandan + mikoriza uygulamasının yüksek P dozunda atılan element miktarını azaltarak olumlu katkı sağlayabildiği ortaya konmuştur. Anahtar Kelimeler : Mikoriza (Glomus caledonium), topraksız tarım, patlıcan, fosfor dozu