İstilacı yabancı ot türü, Sicyos angulatus L.`un Karadeniz bölgesindeki yaygınlığı ve yayılma durumunun saptanması

Abstract

Çalışma Karadeniz Bölgesi'nde Sicyos angulatus'un yaygınlığı ve yayılma durumunun saptanması ve dormansi ile çimlenme biyolojisinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanını oluşturan Sinop ve Artvin/Hopa arasında kalan alan (yaklaşık 1000 km) 10 × 10 km'lik gridlere bölünmüş ve 138 noktada sürvey gerçekleştirilmiştir. Sürvey çalışmalarında bitkiler kayıt altına alınmış, ekolojik veriler toplanmış, toprak örnekleri alınmış ve fiziksel/kimyasal analizlere tabi tutulmuştur. Dormansi çalışmalarında ilk önce populasyonlar arasında dormansi yönünden farklılık olup olmadığı ve sonra farklı dormansi kırma yöntemlerininin (mekanik kazıma, sülfürik asit ile kimyasal kazıma ve ıslak ile kuru ortamda soğukta bekletme) dormansi kırma başarısı ölçülmüştür. Tohumların optimum çimlenme sıcaklıkları ile ışık gereksinimlerinin belirlenmesi amcıyla yapılan çalışmalar 9 farklı sıcaklık (5-45 °C) ve 3 farklı ışık rejimi altında yürütülmüştür. S. angulatus'un çok farklı ekosistemlerde bulunabildiği (tarım ve tarım dışı alanlar) saptanmıştır. Sürvey çalışmaları sonucunda S. angulatus bulunan alanlarda 27 familyaya ait 78 yabancı ot türü tespit edilmiştir. Ancak toprak özellikleri ile bitkinin dağılımı arasında ilişki olmadığı ortaya konulmuştur. Dormansi denemelerinde populasyonlar arasında çok büyük varyasyon görülmemiştir. Mekanik kazıma en etkili dormansi kırma yöntemi olarak belirlenmiştir. Tohumların minimum ve maksimum çimlenme sıcaklıklarının sırası ile 15 °C ve 35 °C olduğu, optimum çimlenme sıcaklığının ise 25 °C olduğu belirlenmiştir. Sicyos angulatus'un çimlenmesinde ışığa ihtiyaç olmadığı da ortaya konulmuştur. Sonuçlara göre bitki dormansi özellikleri kullanılarak istilasını artırabileceği düşünülmektedir. Sürvey sonuçlarına göre bitkinin Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yerleşim gösterdiği ve bölgede hızla yayılma potansiyeline sahip olduğu belirlenmiştir. S. angulatus'un geliştiği habitatların genel özellikleri ve çimlenme çalışmaları bitkinin ilerleyen dönemlerde ülkemizin çok farklı bölgelerine yayılabileceğini ve önemli ekolojik sorunlara neden olabileceğini ortaya çıkarmıştır.

Current study was carried out to infer the dormancy differences among different populations and to determine the germination biology, distribution and invasion status of Sicyos angulatus in Black Sea region. Study area between Sinop to Artvin/Hopa was divided in 10 × 10 km systematic grids for surveys and total 138 points were surveyed. Vegetation type, ecological data, presence/absence of S. angulatus were recorded and soil samples were taken. Physiochemical analysis of the soil was conducted and related to S. angulatus distribution. Presence of dormancy and differences among different populations were firstly tested and then efficacy of different dormancy breaking treatments (mechanical scarification, chemical scarification with H2SO4, wet and dry pre-chilling) was tested. Germination was observed under different photoperiods (0, 12 and 24 hour) and temperature regimes (5-45 °C) to determine the optimum temperature and light requirements for germination. S. angulatus was observed in different ecosystems (agricultural and non-agricultural areas). Total 78 weed species in 27 families recorded. Soil properties had no effect on the distribution of S. angulatus in the region. Slight dormancy differences were observed among different populations and mechanical scarification proved as the most effective method in releasing seed dormancy. S. angulatus seeds germinated under wide range of temperature and proved non-photoblastic. Minimum, maximum and optimum temperature for germination were 15, 35 and 25 °C. These results indicate that the plant have been established in Eastern Black Sea region and possesses rapid range expansion potential. It is predicted that the plant can spread to different regions and could create severe economic problems.