Öğretmen adaylarının öğretmenlik öz-yeterlikleri ile mesleki yatkınlıkları arasındaki yordama ilişkisi

Abstract

Bu çalışmada öğretmen mesleki yatkınlıkları ile öğretmen öz-yeterliğinin birbirlerini ne kadar yordadıkları araştırılmıştır. Araştırma 2013-2014 öğretim yılında Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesinde öğrenim gören 284 3. sınıf öğrencisi ile 255 4. sınıf öğrencilerinin katılımıyla gerçekleşmiştir. Araştırmada öğretmen adaylarının mesleki yatkınlık düzeylerini belirlemek için Schulte, Edick, Edwards ve Mackiel (2004) tarafından geliştirilmiş ve tez kapsamında Türkçe`ye uyarlaması araştırma kapsamında yapılmış olan Öğretmen Mesleki Yatkınlıkları İndeksi ve öğretmen öz-yeterlik düzeylerini belirlemek için Tschannen-Moran ve Woolfok Hoy (2001) tarafından geliştirilen ve Çapa Aydın, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından Türkçe`ye adapte edilen Öğretmen Öz-Yeterlik Ölçeği kullanılmıştır. Toplanan veriler SPSS 17.0 ve LİSREL 8.7 paket programları ile analiz edilmiştir. Elde edilen verilere betimsel analizler, açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri, güvenirlik analizleri, doğrusal çoklu regresyon, t testi, ANOVA analizleri yapılıp, çoklu doğrusal regresyon analizinde iki ölçeğin toplam puanları enter metodu ile alt boyutların analizleri stepwise metodu ile yapılmıştır.Araştırmada sonuç olarak yapılan analizler doğrultusunda Öğretmen Mesleki Yatkınlıkları İndeksi Türkçe'ye uygun olduğu belirlenmiştir. Öğretmen yatkınlığının cinsiyet ve yaşa göre anlamlı bir farklılık göstermediği fakat bölümler açısından incelendiğinde fen bilgisi öğretmenliği ve sınıf öğretmenliği arasında anlamlı bir fark çıktığı ve bu farkın sınıf öğretmenliği lehine olduğu belirlenmiştir. Ayrıca öğretmen yatkınlığının öğrenim türü açısından analiz edildiğinde anlamlı bir farkın olduğu ve bu farkın ikinci öğretimde öğrenim gören öğrencilerin lehine olduğu anlaşılmaktadır. Öğretmen öz-yeterliğinin cinsiyet, yaş, bölüm ve öğrenim türüne göre anlamlı bir fark olmadığı da belirlenmiştir. Araştırmanın bir diğer bulgusu öğretmen öz-yeterliği, öğretmen mesleki yatkınlığını anlamlı şekilde yordadığı ve öz-yeterliğin öğrenci katılımına yönelik öz-yeterlik alt boyutunun ise öğretmen yatkınlık düzeyini, öğrenci merkezlilik faktörünü ve program merkezlilik faktörünü anlamlı şekilde yordadığı ortaya çıkmaktadır. Aynı şekilde öğretmen mesleki yatkınlığının öğretmen öz-yeterliğini anlamlı şekilde yordadığı ve öğretmen mesleki yatkınlığının program merkezlilik faktörü öğretmen öz-yeterliğini, öğrenci katılımına yönelik öz-yeterlik faktörü, öğretim stratejilerine yönelik öz-yeterlik faktörü ve sınıf yönetimine yönelik öz-yeterlik faktörünü anlamlı şekilde yordadığı bulunmuştur.

The purpose of this study is to investigate how much self-efficacy and teacher disposition predict each other.The study is held in 2013-2014 academic year in Gaziosmanpaşa University Faculty of Education with the participation of 284 3rd year graders and 255 4th year graders. As data collection tools, 'Teacher Disposition Index' developed by Schulte, Edick, Edwards ve Mackiel (2004) and adapted to Turkish is used for determining the teacher candidates professional disposition level and 'Teachers' Sense of Efficacy Scale' developed by Tschannen-Moran ve Woolfok Hoy (2001) and adapted toTurkish by Çapa, Aydın, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) is used for determining teacher self-efficacy level. The collected data are analyzed by using SPSS 17.0 and LISREL 8.7 programmes. Descriptive analysis, confirmatory factor analysis, relaibility analysis, multiple linear regression, t-test and ANOVA are conducted to the data obtained and in multiple regression analysis, enter method is used for the total scores of the two scales and stepwise method is used for subscale analysis.As a consequence, the analysis shows that 'Teacher Disposition Index' is appropriate to Turkish language. Teacher dispositions don't show significant differences by gender and age. However, when examining according to the teacher candidates' department, there is significant differences between science and primary school teacher candidates in favour of primary school teacher department. Furthermore, it is understood that there is significant differences when analyzed in terms of types of education in favour of evening education. It is seen that there is no significant difference according to gender, age and types of education in teacher candidates' self-efficacy level. The other finding of the study shows that teacher's self-efficacy significantly predict their professional disposition and the subscale of self-efficacy named as 'self-efficacy oriented to student participation' significantly predict teacher disposition level, students centered factor and curriculum centered factor. Likewise, it is found that teacher professional disposition significantly predict teacher self-efficacy and teacher professional disposition significantly predict curriculum centered factor teacher self-efficacy, 'efficacy in student engagement', 'efficacy in instructional strategies' and 'efficacy in classroom management' subscales.