Gazi TÖMER yabancılar için Türkçe öğretim seti dinleme etkinliklerinin incelenmesi

Abstract

Gelişen teknolojiyle beraber sınırlar kalkmış dünyanın çeşitli noktalarıyla daha kolay iletişim kurulabilir hale gelinmiştir. Dünyayı tanıyan, çevresiyle sağlıklı iletişim kurabilen, farklı kültürlere saygılı ve anadilinin yanı sıra en az bir yabancı dil bilen bireyler yetiştirmek dil öğretiminin amacı olmuştur. Böylece çok dillilik ve çok kültürlülük kavramları önem kazanmıştır. Dil öğretiminin belirli bir temele dayandırılması ve belirli kurallar çerçevesinde öğretilmesinin gerekliliği sonucunda da Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni ortaya çıkmıştır. Bu metin çok dillilik ve çok kültürlülük kavramlarına vurgu yaparak iletişimsel bağlamda dil öğretimini önemsemektedir. Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metninde iletişimsel yetinin geliştirilmesi sürecinde dil becerileri bir bütün halinde ele alınarak bütün becerilere eşit oranda önem verilmesi gerektiği üzerinde durulmaktadır. Ancak gerek anadili öğretiminde gerekse Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde dinleme becerisine gereken önem verilmeyerek bu becerinin kendiliğinden geliştiği varsayılmaktadır. Bu çalışmanın amacını da gerek anadili gerek Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ihmal edilen dinleme becerisinin Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni bağlamında değerlendirilerek dil becerilerinin bir bütün halinde geliştirilmesi gerektiği ancak dinleme becerisinin kendiliğinden geliştiği varsayılarak bu becerinin yeteri kadar önemsenmediğinin ortaya konulması oluşturmaktadır. Bu bağlamda Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Setindeki dinleme becerileri incelenmiştir. Bu süreçte öncelikle doküman analizi yönteminden yararlanılarak Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar İçin Türkçe Seti A1,A2,B1,B2 seviyeleri incelenmiş sette yer alan dinleme becerisi etkinlikleri tespit edilmiştir. Dinleme becerisi etkinlikleri tespit edildikten sonra bu çalışmada; Gazi Üniversitesi TÖMER Yabancılar için Türkçe Setinde yer alan dinleme becerisi etkinliklerinin diğer dil becerisi etkinliklerine oranının ne olduğu, dinleme becerisi etkinliklerinde hangi etkinlik türlerinden yararlanıldığı, sette yer alan dinleme becerisi etkinliklerinin ve dinleme becerisi etkinliklerini kapsayan dinleme metinlerinin yer aldığı dinleme CD' lerinin Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metnine uygun olup olmadığı sorularına cevap aranmıştır. Öncelikle seti oluşturan A1,A2,B1,B2 seviyelerinde yer alan dil becerilerine ait etkinlik sayıları tespit edilmiştir. Sonraki aşamada dinleme becerilerine ait etkinlik sayılarının diğer dil becerilerine ait etkinlik sayılarına oranı saptanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda dinleme becerisi etkinliklerine diğer dil becerisi etkinliklerine oranla oldukça az yer verildiği ve dinleme becerisinin diğer dil becerileri kadar önemsenmediği görülmüştür. Daha sonra var olan dinleme becerisi etkinliklerinde hangi tür dinleme becerisi etkinliklerinden yararlanıldığı tespit edilmiştir. Bu aşamada kitaplarda yer alan dinleme becerisi etkinliklerinde dinleme öncesi, dinleme anı ve dinleme sonrası etkinliklerine yer verilip verilmediği var olan etkinliklerde de hangi türlerden yararlanıldığı kitap bazında saptanmıştır. En son aşamada da sette yer alan dinleme becerisi etkinliklerinin ve dinleme becerisi etkinliklerini kapsayan dinleme metinlerinin yer aldığı CD'lerin Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metninde yer alan dinleme becerisi kazanımlarına uygun olup olmadığı tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu tespit yapılırken dinleme becerisi etkinliklerinin dil seviyelerine uygun olup olmadığı belirlenmeye çalışılmış, dinleme CD'lerinde yer alan metinlerin seviyeye uygunluğu, telaffuzların düzgün ve anlaşılır olup olmadığı, aynı zamanda standart dil yapılarına yer verilip verilmediği noktalarında incelenmiştir. Sonuç olarak çalışmamızda ele aldığımız üç ana soruya alınan cevaplar doğrultusunda seti oluşturan kitaplarda yer alan dinleme becerisine ait etkinliklerin diğer dil becerilerine ait etkinliklere oranının %20'nin altında olduğu tespit edilmiştir. Dört temel dil becerisinden biri olan dinleme becerisine ait etkinlik oranlarının diğer dil becerilerine ait oranlar düzeyinde olması beklenmektedir. Bu amaçla dinleme becerisi etkinliklerinin sayısının arttırılması gerekmektedir. Sette yer alan dinleme becerisi etkinlikleri tür açısından ele alındığında dinleme anı etkinliklerinin 23 tanesinin metindeki boşlukları doldurma etkinliğinden; dinleme sonrası etkinliklerinin de 98 tanesinin doğru/yanlış ya da çoktan seçmeli etkinliğinden oluştuğu görülmektedir. Etkinliklerde tek tip etkinlik türlerinden yararlanılması öğrencinin dinleme sürecinin tek boyutuna odaklanarak dinleme becerisini diğer dil becerileri ile ilişkilendirememelerine sebep olmaktadır. Bu sebeple etkinlik türleri seçilirken dinlemenin bir süreç olduğu dikkate alınarak öğrencilerin dinleme becerisi ile konuşma, okuma ve yazma becerilerini de geliştirebilecekleri yazma, özetleme, diyalogun eksik cümlesini tamamlama gibi etkinlik türlerine yer verilmesi gerekmektedir. Sette yer alan dinleme becerisi etkinlikleri Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni bağlamında incelendiğinde etkinliklerin dil seviyelerine uygun olarak A1 seviyesinde sözcük öğretimini hedefleyen ya da B2 seviyesinde soyut konuları içeren etkinliklerden yararlanıldığı görülmektedir. Dinleme etkinliklerini kapsayan dinleme metinlerinin yer aldığı dinleme CD'leri incelendiğinde de metinlerin seviyelere göre anlaşılır şekilde telaffuz edildiği belirlenmiştir. Ses tonu ve ima yoluyla verilmek istenen mesajın yansıtılmaya çalışılarak dilde standart kullanıma yer verilmiştir. Metinlerin sürelerinin de seviyeye uygun olarak hazırlandığı tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda gerek anadili gerek Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde ihmal edilmiş olan dinleme becerisinin dil öğretiminin temel dayanak noktası olan Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni bağlamında iletişimsel yetinin geliştirilmesi açısından daha fazla önemsenmesi gerektiği üzerinde durulmuş ve bu çalışma ile gelişmekte olan yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde yeteri kadar önemsenmeyen dinleme becerisi alanına katkı sağlamak amaçlanmıştır.Anahtar sözcükler: Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi, dinleme becerisi, Gazi Üniversitesi TÖMER

With ever evolving technology, boundaries have been lifted and communicating across many points on earth is made easy. And the mission of a language teacher has become; raising youth who know the world, can establish healthy communication, and can speak at least one foreign language. Thus, multi language and multi culturulism had gained importance. To base foreign language teaching on a foundation and have teaching be done according to solid guidelines, European Languages Common Framework has come about. This script regards teaching foreign languages with emphasis on multi-lingualism and multi-culturalism. Within the European Languages Common Framework; it is scribed about putting emphasis on approaching language teaching as a whole in terms of increasing communicative competency. However, whether teaching foreign languages or teaching Turkish as a foreign languge, listening skills are not emphasized on, as it is assumed to develop naturally.The purpose of this paper is to convey the idea of listening skills not being emphasized on, even though, whether teaching a foreign language or teaching Turkish as a foreign language; European Languages Common Framework states language needs to be approached as a whole. In this way, listening skills within Gazi University's TOMER Turkish for foreigners set's are examined. In this process, Gazi University's TOMER Turkish for foreigners set's A1,A2,B1,B2 levels are examined and listening skills activities are pinned.Thereon, Gazi University's TOMER Turkish for foreigners set's listenin activities are compared to other language skill activities in terms of ratio, what types of activities are used in listening skills, and whether the CD's housing the listening activities are compliant with European Languages Common Framework standards.Primarily, the total number of linguistic activities in the set is determined. At this point, the ratio of listening activities compared to other activities is identified. Thus, it was determined that listening skill activities are considerably less than other activities, and listening skills are not regarded as much as other skills. Later, the type of activities used in learning listening skills were identified. At this point, it was analysed whether pre-listening, during listening, and after listening activities are included in the listening activities; and the activities are evaluated on a book basis. On the last phase, CD's which include listening activities and the scripts of listening activities are evaluated for compliance with European Languages Common Framework. During this evaluation, it was attempted to determine if the listening activities are suitable with the level of understanding, whether pronunciations were correct and understandable, as well as their adherince with grammar rules.As a result of this study, in light of the answers gathered for the three main questions, it is seen that the ratio of listening activities is than 20% compared with other activities. Listenin, one of the four pillars of linguistic competency, is expected to have the same ratio as the others. For this reason, the number of listening competency activities needs to be increased. When types of listening activities in the set were reviewed, it was found that 23 of the activities were fill in the blanks, while another 98 were either true or false, or multiple choice. Utilization of monotype activities results in students focusing on a single aspect of listening, thus, being unable to interconnect with other areas of lingual competency. Therefore, during selection of types of activities; listening should be considered as a process. Hence, student's listening, reading and writing skills may be honed through activities like; writing, summarizing, and complete the sentence in dialog. When listening skill activities within the set were studied in terms of European Languages Common Framework, it was seen that activities utilized to teach words in A1 level, or include intangibles in B2 level as deemed suitable. And the in CD's which include these listening activities, contents were also suitable to individual levels, as annonciations were correct. Through intonations and connotations, message aimed to get across was conveyed. Scripts were also suitable in terms of length. Moving forward with the findings of this research; it was emphasized that listening skills, which have been mostly neglected in learning Turkish, whether as native language or otherwise, in context of European Languages Common Framework needs to be paid more attention to, in order for better improvement of communivative skills. And with this study, it was aimed to contribute to Turkish as a foreign language program which is under development.Key Words: Turkish as a foreign language, listening skill, Gazi University TOMER