Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kalıp sözlerin kullanımına yönelik etkinlik örneklerinin başarı üzerindeki etkileri

Abstract

Yabancı dil öğretiminde kültür aktarımı önemli bir yere sahiptir. Dünyada tercih edilen yabancı diller arasında son yıllarda daha çok öne çıkan yabancılara Türkçe öğretimi alanında da kültür aktarımının katkısı yadsınamaz bir gerçektir. Bu bağlamda dil ve kültür arasındaki ilişkiyi belirginleştiren en temel bağlardan birini kalıp sözler oluşturmaktadır. Türk toplumunun kültürüne ışık tutan ve kültürü nesiller arasında konuşturan, günlük yaşam alanlarında yazılı ve sözlü iletişim dilini düzenleyen, dilimizde sıklıkla karşılaşılan, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimini kolaylaştırarak bireylere iletişimsel ve kültürel yeterlik kazandıran kalıp sözlerin temel alındığı bu çalışma ortaya konmuştur. Bu çalışmada Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılabilecek kalıp sözlerin tespit edilmesinde bir ölçüt oluşturması açısından örneklem olarak seçilen Gazi Üniversitesi Türkçe Öğrenim, Araştırma ve Uygulama Merkezi (TÖMER) tarafından 2014 yılında yayımlanan Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti ders kitaplarını kalıp söz varlığı bakımından değerlendirmek ve bu kalıp sözlerden hareketle Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılmak üzere etkinlik önerileri geliştirmek amaçlanmıştır. Ayrıca Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti ders kitaplarındaki kalıp söz öğretimi etkinliklerinin öğrencilerin kalıp sözleri öğrenmesindeki etkililiğini ölçmek de çalışmanın amaçları arasında yer almaktadır. Bu amaçlar doğrultusunda çalışmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Çalışmanın nitel araştırma yöntemine göre yürütülen kısmında örneklem olarak seçilen ders kitaplarındaki kalıp söz varlığı doküman incelemesi yöntemi ile incelenmiştir. Elde edilen veriler abecesel sıralama ile tablolaştırılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda örneklemi oluşturan ders kitapları arasında kalıp söz varlığı bakımından farklılıklar bulunduğu görülmüştür. Buna göre Yabancılar İçin Türkçe A1 (Temel Düzey) kalıp söz varlığı ve kalıp söz etkinlikleri yönünden en zengin ders kitabıdır. Örneklemi oluşturan ders kitaplarında tespit edilen bu kalıp sözlerden hareketle araştırmacı tarafından Diller İçin Avrupa Ortak Başvuru Metni'nde tanımlanan öğrenme düzeyleri ve dil yeterlik ölçütleri temel alınarak A1, A2, B1, B2, C1 ve C2 dil düzeylerine uygun şekilde betimsel araştırmalarda kullanılan tarama yöntemi kullanılarak Türkçenin yabancı dil olarak öğretiminde kullanılmak üzere 30 özgün etkinlik önerisi tasarlanmıştır. Çalışmanın deneysel yönteme göre yürütülen kısmında ise örneklemi oluşturan ders kitaplarındaki kalıp söz öğretimi etkinliklerinin etkililiğini tespit etmek amacıyla 2014-2015 eğitim-öğretim yılının bahar dönemi Nisan ayında 19 Mayıs Üniversitesi Türkçe Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi'nde (TÖMER) çalışma gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya TÖMER'de öğrenim gören 148 öğrenciden gönüllülük esasına göre A2 düzeyinde 5 öğrenci deney ve 5 öğrenci kontrol grubu, B1 düzeyinde 5 öğrenci deney ve 5 öğrenci kontrol grubu ve C1 düzeyinde 13 öğrenci deney ve 15 öğrenci kontrol grubu olmak üzere toplam 48 öğrencinin katılımıyla uygulamalar gerçekleştirilmiştir. Kontrol gruplarına örneklemi oluşturan ders kitaplarından araştırmacının belirlediği kalıp söz öğretimi etkinlikleri, deney gruplarına ise araştırmacı tarafından geliştirilen kalıp söz öğretimi etkinlikleri uygulanmıştır. Çalışma 12 ders saati etkinlik uygulamaları ve 1 ders saati sontest uygulaması olmak üzere toplam 13 ders saatinde gerçekleştirilmiştir.Çalışmada gerçek deneme modellerinden sontest kontrol gruplu model kullanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarına uygulanan kalıp söz öğretimi etkinliklerine yönelik hazırlanan `Akademik Başarı Testi` etkinlik uygulamalarından sonra tüm gruplara sontest olarak uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 18.0 programından yararlanılmıştır. Deney ve kontrol gruplarının akademik başarı testlerinin puanları arasında herhangi bir anlamlı farklılık bulunup bulunmadığı ise bağımsız örneklem t-testi kullanılarak belirlenmiştir. Elde edilen analiz sonuçlarına göre, araştırmacı tarafından geliştirilen kalıp söz öğretimi etkinliklerinin uygulandığı temel ve ileri düzey deney grubu öğrencileri ile ders kitaplarındaki kalıp söz öğretimi etkinliklerinin uygulandığı kontrol grubu öğrencilerinin Akademik Başarı Testi puanları arasında anlamlı derecede bir farklılık tespit edilmiştir (p<.05). Orta düzey deney ve kontrol grubunda yer alan öğrencilerin Akademik Başarı Testi puanları arasında ise anlamlı bir farklılık ortaya çıkmadığı anlaşılmıştır (p>.05). Bu çalışma sonuçlarından hareketle temel ve ileri düzey deney gruplarına uygulanan öğretimi etkinliklerinin örneklemi oluşturan ders kitaplarındaki kalıp söz öğretimi etkinliklerine göre kalıp söz öğretimi bakımından daha anlamlı öğrenmeler sağladığı ifade edilebilir. Ayrıca çalışma kapsamında tasarlanan kalıp söz öğretimi etkinliklerinin, Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi alanında yapılacak olan çalışmalara katkı sağlayacağı ve kalıp sözlerin öğretimi sürecini kolaylaştıracağı düşünülmektedir.Anahtar Kelimeler: Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi, Kalıp Sözler,Kültür Aktarımı, Etkinlik.

In this study, the goal has been to assess the Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti (Turkish Teaching Set for Foreigners) textbooks published by the Gazi University Turkish Language Learning Research and Application Centre (TÖMER), selected as the sample for setting criteria for identification of formulaic expressions that may be used in teaching of Turkish as a foreign language, in terms of their content of formulaic expressions and based on these formulaic expressions, to develop suggestions of activities to be used at teaching of Turkish as a foreign language. Furthermore, another goal of this study is to measure activity of formulaic expression activities found in Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti textbooks in terms of their impact on students' learning of formulaic expressions. In consideration of these goals, qualitative and quantitative methods of research were jointly used. In the part of the study that was conducted according to the qualitative method of research, vocabulary of formulaic expressions found in the textbooks selected as the sample was assessed according to document research methodology. Data achieved were tabulated with an alphabetical sequence. Consequent to the application, it was identified that the textbooks constituting the sample of the study showed variances among their vocabularies of formulaic expressions. In these terms, the textbook Yabancılar İçin Türkçe A1 (Temel Düzey) is the most affluent textbook in vocabulary and activities of formulaic expressions. Based on these formulaic expressions identified in the textbooks constituting the sample, the researcher applied the scanning method used in descriptive studies in accord with language levels A1, A2, B1, B2, C1 and C2 based on learning levels and language competency criteria designated in the Common European Framework of Reference for Languages and designed suggestion of 30 unique activities to be used at teaching of Turkish as a foreign language. On the other hand, in the part of the study where the quantitative method of research was applied, in order to identify efficiency of activities used for teaching of formulaic expressions in the textbooks constituting the sample, a study was conducted at the 19 Mayıs University Turkish Language Learning Research and Application Centre (TÖMER) during the Spring term of 2014-2015 academic year. Of 148 students trained at TÖMER, on level A2, 5 student experiment and 5 student control groups, on B1 level, 5 student experiment and 5 student control groups and on C1 level, 13 student experiment and 15 student control groups were created with participation of 48 students on a voluntary basis. Control groups were subjected to activities used for teaching of formulaic expressions in the textbooks constituting the sample, whereas experiment groups were subjected to formulaic expression teaching activities developed by the researcher. Including 12 periods of activity applications and 1 period of final test application, the study was completed in 13 periods. At the study, final test control group model of true experimental models was applied. 'Academic Achievement Test' designed in view of the formulaic expression activities applied to experiment and control groups was applied to all groups after completion of activities as a final test. SPSS 18.0 application was utilised at analysis of data. On the other hand, independent sample t-test was used to assess whether any significant variance exists between academic achievement test scores of experiment and control groups. Based on the analysis results, a variance of significant degree was found between Academic Achievement Test scores achieved by basic and advanced level experiment group students that were subjected to formulaic expression teaching activities developed by the researcher and the control group students subjected to activities used for teaching of formulaic expressions in the textbooks constituting the sample (p<.05). It was established that no significant variance did exist between Academic Achievement Test scores achieved by mid-level experiment group students and the control group students (p>.05). Based on results of this study, it can be argued that formulaic expression teaching activities applied to basic and advanced level experiment group students provide more activity modes of learning of formulaic expressions than activities used for teaching of formulaic expressions in the textbooks constituting the sample. Furthermore, the researcher holds the view that formulaic expression teaching activities designed under the study may contribute in future studies in the field of teaching Turkish as a foreign language and facilitate the process of learning of formulaic expressions.Keywords: Teaching of Turkish as a Foreign Language, Formulaic Expressions, Cultural Transmission, and Activity.