Regional development differences and policies of development-southeast Anatolian project model

Abstract

ÖZET 18. yüzyıldan itibaren iyice belli olmaya başlayan bölgeler arası ekonomik gelişmişlik farklılıkları genel olarak bütün dünyada görülmektedir. Kuzey ile güney arasında var olan bu eşitsizlikler, benzer şekilde ülkeler düzeyine de yansımaktadır. 1950'lerden itibaren iktisatçıların temel uğraşlarından birisi, ülke içindeki bu farklılıkları en aza indirmek ve refahın mümkün olduğunca bölgeler arasında eşit olarak dağıtılması olmuştur. Bölgesel ekonomik kalkınma politikası ile birlikte bir ülke halkının siyasi, sosyal ve ekonomik yapılan iyileştirilmeye çalışılmaktadır. Bu çalışmanın neticesi incelendiğinde dünya çapında farklılıklar gözlenmektedir. Gelişmenin en az olduğu yörelerde; insanların verimliliği az, emeğin çoğu tarıma ayrılmış, halkın büyük bir kısmı fakir, gıda kaynakları yetersiz ve sağlık problemleri oldukça yaygındır. Oysa, diğer uçta insanlar yeterince beslenebilmekte, ve daha uzun yaşamaktadırlar. Ayrıca sağlık imkanları daha fazla ve zenginlik daha yaygındır. Ekonomik kalkınma birçok teori ile açıklanabilmektedir. Bunlar arasında en popüler olanlarında birisi Rostow'un 'Ekonomik Büyümenin Evreleri' adlı teorisidir. Bu teoriye göre ekonomik kalkınma beş aşamadan geçmektedir. Bu teori açısından Türkiye örneği incelendiğinde Türkiye'nin üçüncü aşamada olduğu söylenebilir. Bölgesel kalkınma politikasının belli bazı araçları vardır. Bunlar şöylece sıralanabilir; büyüme kutuplan, halkın katılımı, idari yapılanma, ve siyasi ve ekonomik istikrar. Dünya çapında uygulanan bölgesel kalkınma modelleri arasında İtalya' daki Mezzogiorno bölgesi ve ABD 'deki Tennessee Vadisi modelleri oldukça popülerdir. Mezzogiorno'da 1950'den beri kalkınma politikalan uygulanmasına rağmen bütün bunlar akademik ve bilimsel gerçeklerden uzak ve siyasi gayelerle yapıldığı için istenen neticeye ulaşılamamıştır. Halbuki, 1933 'ten beri uygulanmakta olan Tennessee Vadisi kalkınma projesi akademik birimler ile yapılan işbirliği neticesindetam bir basan örneği göstermiştir. Başlangıçta bu bölgede elektrik hemen hemen hiç yok iken gösterilen büyük gayretler neticesinde bu proje ile bölgenin önde gelen elektrik üreticileri arasına girilmiştir. Dünyada diğer bir çok ülkede olduğu gibi, Türkiye'de de doğu ile batı arasında ekonomik farklılıklar görülmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin kalkınması için Güneydoğu Anadolu Projesi kurulmuş ve bu proje ile bölgenin tarımsal ve endüstriyel kalkınması hedeflenmiştir. Bu proje için milyarlarca dolar harcanmasına rağmen henüz proje tamamlanamamıştır. Yine de, projenin şu anki tamamlanmış kısmı ile birlikte büyük miktarlarda arazi sulanabilmekte ve önemli miktarda elektrik üretilebilmektedir. Proje tamamen bitirildiğinde ise, ülkenin doğusu ve batısı arasındaki bütün ekonomik kalkınmışlık farklılıklarının ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi beklenmektedir.

m ABSTRACT Regional economic development differences has been emerging since 18th century in a greater extend all over the world. These evident inequalities between north and south have appeared at countries level simultaneously as well. Minimising these inequalities and distributing welfare among those regions has constituted one of the fundamental concerns of the economists since 1950's. Regional economic development is the process by which the political, social, and especially economic structures of a country are improved for the purpose of assuring the well being of its populace. The results of this process are highly varied when viewed from a global perspective. Extremely limited development is easy to spot; human productivity is low, labour is concentrated in agriculture, masses of people live in poverty, food supplies are inadequate, and health problems abound. The other extreme of development is easy to recognise, too; people are well fed, life expectancy is comparatively long, health is good, and wealth is abundant. Economic development can be explained with certain theories, tho most popular development theory is Rostow's 'Stages of Economic Growth'. According to this theory, economic development can be separated into five stages. If the situation of Turkey studied, it can be examined in the third level of these stages. Regional development policy has some means. These are; growth poles, people's participation, administrative re-organisation, and political and economic stability. Among the worldwide models of regional development policies, Mezzogiorno of Italy and Tennessee Valley of the USA are the most popular ones. Although, the development policies are applied in Mezzogiorno since 1950, there haven't seen satisfactory results due to lock of academic, theoretical basis. Political objectives were the foremost ideology of the regional development program in this region. However, the development policies of the Tennessee Valley since 1933 resulted inIV great success due to cooperation of public sector and academic units. This undeveloped region where the electricity was very rare, has experienced a tremendous development and now it is one of the greatest producers of electricity in the region. In Turkey also there are differences of development between east and west. For the development of Southeast Anatolia region, Southeast Anatolian Project was established. With this project, this region was tried to be developed in terms of agricultural and industrial sectors. Though the milliards of dollars spent for the development of this region, the project couldn't be completed yet. Nevertheless, with the present capacity of the project, a great amount of land is being irrigated and great amounts of electricity is being produced. When the project completely finish, it is hoped that the economic development differences of east and west of the country will be eliminated or at least minimised. tec ^ftoffi&SrorriM Kraw/' r^i&IWFASYOK MEW!'