The socio-economical structure of Darende according to the Temettuat Documents (1844)

Abstract

in ABSTRACT In the 19th century, The West; who got a technological superiority by implementing the industrial revolution and oriented the country development and progress into the trade and industry; provided an important superiority against the Ottoman Empire. The Ottoman's integration period begins in such an economic system, in 19th century. Taking this point into account; with the study that we have made in an Anatolian town during Tanzimat period through socioeconomic and demographic axis and in order to find out the social and economic characteristics and via this, to be able to make some evaluations; we tried to prepare this thesis. The main purpose of these counting, was to make the necessary adjustments upon the results of these counting and to measure the actual power of tax pay ability of those various administrative units forming the empire state as well as those people living within these units; for a more fair distribution of the total tax burden among the regions and persons. The basic source of this thesis is the (Maliye Nezareti Temettuat Defteri) Temettuat Document of Ministry of Finance that can be found in the Ottoman Archives of the Ministry. The Temettü counting's; done for the establishment of one unique tax instead of some taxes called with different names before at Tanzimat period, and in order to determine the incomes of head of family; consist of very precious information for the Ottoman's social and economic history, in the middle of 19th century. In these registers; the jobs of the head of family living in that Town in 1844 (1260) their annual earnings, the amount of the `Vergi-i Mahsusa` (Private Tax) paid within one year in gurus, the number and the type of the cizye paper (Tribute; poll-tax) that is to be paid, the money value and the amount of aşar (Tiths) paid likely, the money value of `aşar and rüsum` (Tiths and Usages) paid in cash, the hector amount of the land fallowed or sown that is under the savings of the household (Also for the land rented or given for rent, the hectare amount of this (and,IV from who it was rented or to whom given for rent), the building they owned, their real estate and their animals, the crops they grew and produced, the revenue and leasing earnings gained from movable or unmovable properties within one year, the total revenue amount from the total wealth, and, if there is, the trade and labor earnings are registered. As the temettü counting which constitute our thesis are done for the determination of the incomes of head of family'; in the registers, especially the head of family are mentioned. But; also the incomes of the persons who live at the same house and have earnings are written. In all of these determinations made in this thesis, the head of family are the ones that are taken into account. In the 1844's temettü counting, we come up with 20 quarters of the Darende. Since the register in which one of these quarters was registered is now invalid, the whole evaluations contain not all of Darende, but its 19 quarters. In the introduction part of our study, firstly, we emphasized on the short history of Darende. Again, in this part, we tried to give general information about the tax arrangements of pre and post-Tanzimat period. In Chapter I, the social structure of Darende is mentioned and also, the general population, the quarters of the town, the family names and nicknames are the other informations. In Chapter II, the general economic structure and within this structure; total number of jobs and profession groups, their earnings and their own buildings are mentioned. In Chapter III, the agricultural life, the distribution of land, stockbreeding and number of animals are tried to be determined. And in the final section, the temettü documents are displayed in the form of tables.

ÖZET 19. yüzyılda sanayi inkılabını gerçekleştirerek teknolojik üstünlük sağlayan ve ülke kalkınması ve gelişimini ticaret ve sanayiye endeksleyen Batı, Osmanlı Devleti karşısında önemli bir üstünlük sağladı. İşte böylesine bir ekonomik sistemde Osmanlının bütünleşme süreci 19. yüzyılda başlar. Buradan hareketle, Tanzimat döneminde bir Anadolu kazasının sosyo-ekonomik ve demografik eksenli olarak yaptığımız çalışma, sosyal ve ekonomik yönden özelliklerini ortaya çıkarmak ve bu sayede bazı değerlendirmeler yapabilmek gayesiyle bu tezi hazırlamaya çalıştık. Bu sayımların temel amacı, toplam vergi yükünün bölgeler ve kişiler arasında daha adil dağılımını sağlamak için imparatorluğu meydana getiren çeşitli idari birimlerin ve bu idari birimler içinde yaşayan kişilerin gerçek vergi ödeme gücünü ölçmek ve bu sayımların sonuçlarına dayanarak gerekli ayarlamaları yapmaktı. Teze esas teşkil eden kaynak, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulunan Maliye Nezareti Temettuat Defteri'dir. Tanzimat döneminde, önceleri değişik adlarla alınan vergilerin yerine tek bir verginin tespiti için hane reislerinin gelirlerinin belirlenmesi maksadıyla yapılan temettü sayımlan 19. yüzyıl ortalan Osmanlı sosyal ve iktisadi tarihi için çok kıymetli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu defterlerde 1844 (1260) yılında Kazada yaşayan hane reislerinin meslekleri, yıllık kazançları, bir yıl içinde ödenen `Vergi-i Mahsusanın` mn guruş olarak miktan, ödemekle yükümlü olunan cizye kağıdı tür ve sayısı, aynen ödenen aşarın miktan ve parasal değeri, nakden ödenen `aşar ve rüsum` un parasal değeri, hanenin tasarrufu altında olan ekili ve nadasa bırakılmış toprağın, dönüm olarak miktan (aynca kira ile tutulan ya da kiraya verilen toprağı varsa dönüm olarak miktan ve kimden kiralandığı ya da kime kiraya verildiği), sahip olduklan bina, gayri menkul ve hayvanlar ile yetiştirip ürettikleri mahsuller ve yukanda belirtilen taşınır taşınmaz servetin bir yıl içerisinde sağladığı hasılat veya icar gelirleri, tüm servetinden sağladığı toplam gelir miktan, varsa ticaret ve emek gelirleri kayıtlıdır.VI Tezimizi teşkil eden temettü sayımları hane reislerinin gelirlerini tespit için yapıldığından, tutulan defterlerde umumiyetle hane reisleri belirtilmiştir. Fakat hane reisi olmayıp aym evde yaşayan ve kazanç sağlayan kişilerinde gelirleri yazılmıştır. Bu çalışmada yaptığımız bütün tespitlerde hane reisleri esas alınmıştır. 1844 yılı temettü sayımlarında Darende'nin 20 mahallesine rastlamaktayız. Bu mahallelerden birinin kayıt edildiği defter çürüğe ayrıldığından dolayı kaza için yaptığımız bütün değerlendirmeler Darende'nin tümü değil 19 mahallesini kapsamaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde, ilk olarak Darende'nin kısaca tarihçesine yer verdik. Yine bu bölümde Tanzimat öncesi ve sonrası vergi düzenlemeleri hakkında genel bir bilgi vermeye çalıştık. I. Bölüm'de Darende'nin sosyal yapısı üzerinde durulmuş, kazanın genel nüfusu, mahalleleri ve aile adlan lakaplar ve isimler hakkında bilgi verilmiştir. II. Bölüm'de genel olarak iktisadi yapı ve bu yapı içerisinde iş kolları ve meslek gruplarının toplam sayılan ve elde ettikleri gelirler ile sahip olduklan binalar belirtilmiştir. Ve bunlara ek olarak toplanan vergiler izah edilerek yazılmıştır. III. Bölüm'de ise, zirai hayat, toprağın dağılışı, hayvancılık ve hayvan sayıları tespite çalışılmıştır. Son olarak ise temettuat defterlerinin tablolar halinde dökümü eklenmiştir.