Effect of military intervention on executive power

Abstract

ÖZET Türk siyasi hayatın şekillenmesinde göz ardı edilemeyecek bir öneme sahip olan askeri müdahalelerin ayrıntılı olarak incelenmesi, siyasi sistemin işleyişini anlamamız için gereklidir. Bu gereklilik, 10 yılda bir sekteye uğrayan demokrasinin benzer müdahalelere maruz kalmaması için de önemlidir. Askeri müdahalelerin yürütme üzerindeki etkilerini ele alan bu çalışma, asker -sivü ilişkisinin teorik çerçevesi ile başlamaktadır. İkinci bölümde, 1980 öncesindeki müdahalelerle gerçekleşen değişiklikler ve bunun sivil hayata etkileri ele alınmakta ve son bölümde de, müdahalelerin yürütme üzerinde meydana getirdiği değişiklikler ve bu çerçevedeki düzenlemeler incelenmektedir. Askeri müdahalelerin sebepleri, `ordunun yapısal üsmmüklerinin ve toplumsal değerinin etkileri` ve `sivil yönetimlerin uygulamalanmn etkileri` olarak İki ana başlık altında incelemek mümkündür. `Siyasal kültür`, `siyasal yönetimin yasal olmayan uygulamaları, terör, ekonomik bozukluk` ve `meşruiyet krizi` gibi unsurlar askeri yönetimler için uygun ortam oluşturmaktadır. Ordunun, örgütlenme yapısından kaynaklanan bir üstünlüğü vardır. Hiyerarşik yapının sağlamlığı, işlerin düzenli bir şekilde üstten alta doğru intikalini ve çözümünü sağlar. Bu sistemde yetişmiş askerlerin sivil hayatta yaşanan bazı çıkar kavgalarını ve bunun sebep olduğu gecikmeyi anlamamasını normal kabul etmek gerekir. Ancak bu tek basma askeri müdahaleler için bir sebep teşkil etmez. Toplumda çeşitli sebeplerle orduya duyulan sempati de müdahalelerde yardımcı bir faktör olarak rol oynamaktadır.n Askeri müdahalelerin gerçekleşebilmesi için gerekli şartların oluşması gerekir. Sivil yönetimin başarısızlığı, ekonomik bozukluk, terör ve aşırı siyasallaşmış toplum bu şartın oluşmasında belli oranda yardımcı olmaktadır. Öyle ki bazı gelişmeler sonunda artık halk müdahaleyi bekler duruma gelmektedir. Türkiye'de de genel olarak hepsinde, ama özellikle 12 Eylül 1980 müdahalesinde, bu şartların gerçekleştiği, sivil yönetimin uygulamalarının müdahaleleri kolaylaştırdığı gözlenmektedir. Askerlerin iktidarı sivillere bırakmadan önce yaptıkları yasalar sonraki dönemi etkilemekte ve bu yolla rolleri devam etmektedir. Kendilerini ve yeni düzeni korumak için oluşturulan bazı garantiler, sivil rejime geçildikten sonra da siyasette etkili olmalarını sağlamaktadır. Seçim sisteminin belirlenmesi, af kanunları, vesayet yetkisi, mahfuz alanlar olarak sıralanabilecek bu garantiler, etkinin devamlılığını sağlayan faktörlerdir. Askeri müdahalelerden sonra yapılan anayasalarla yeni bir düzeni kuran ordu, bu düzenin devamı konusunda çok hassas davranmaktadır. Mesela 1982 Anayasasında aşka kökenli olması beklenen Cumhurbaşkanının yetkileri genişletilmiş, buna karşılık yürütmenin diğer kesiminin yetkileri azaltılmıştır. Bir diğer etki aracı ise, 1961 anayasası ile oluşturulan Milli Güvenlik Kuruludur. Asker ve sivil üyelerden oluşan kurulun askeri kesiminin ağırlığı her müdahale ile artmıştır. Bunlardan başka, tüm yetkilerin askeri idarecilere geçtiği sıkıyönetim hali ile ilgili düzenlemeler, zamanla ilan şartlan zorlaşsa da, askeri yetkileri genişletici şekil almıştır. Görülen şudur ki, askeri müdahaleler, sivil rejime geçildikten sonra da inisiyatifin tamamen sivil seçilmiş yöneticilere geçmesine engel olacak bazı uygulamaların başlamasına sebep olmuştur. Bu durumu oluşturan anayasa maddelerinin ve yasaların değiştirilmesi mümkün gibi gözükse de uygulamada çok zor olduğu gözlenmektedir. Herm yönüyle gelişmiş, dünya ile bağlantısını sağlamış bir Türkiye arzusu içindeki siyasilerin, öncelikli olarak bu maddeleri değiştirmeleri, gelişmenin ilk şartı olan demokrasinin tesisi ve hayata geçirilebilmesi için zorunludur.

rv ABSTRACT A through analyzes of müitaıy interventions that have a profound impact on Turkish political life is a requirement to understand the functioning of political system. This assessment is also important for Turkish democracy, which was breached nearly at each tenth year. Similar interventions can be hindered by understanding the root reason. This study which also contains the influence of interventions on executive part of the system begins with the theoretical perspective at the relationship between civilians and the military. The second part deals with the changers that were created by the interventions before 1980. Effects upon the civilian life are also considered in this part. The final sections analyzer the shift on the executive body and related amendments. Reasons of military intervention can be analyzed under the two headings as 'the impact of structural superiority of the military and its social worth` and the impacts of the policies of civil administrations`. Social culture, illegal policies of political administration, terrorism economic deterioration and a legitimacy crisis constitute the proper ground for military administrations. The military has superiority due to its organizational structure. Hierarchical firmness causes the functioning of solutions against problems. It should be considered as normal that the soldiers in this system may not understand the quarrels and delays of the civilian life. However, this alone is not a reason for military interventions. Sympathy of the society for the military is and additional factor for interventions. Several requirements must be realized for the success of coups. Failures of civilian administration, economic deterioration, terrorism and over political society are the factors that help the realized of coups. The public is so accustomed with the coups that people expect a direct intervention at times. These are generally true for Turkeybut 1980 coup was a more clear-cut signing those policies or failures of civilian administration helped the intervention. The laws that are made by the soldiers before leaving the authority to civilian had certain impacts upon the later periods and this influence causes a continuation of the roles of soldiers. Several guarantees created to protect themselves and the new order provide their effectiveness or influence on the political life even during the civilian regime. Determination of election system, amnesty laws and other guarantees are the factor to provide the constitution of influence. The military that creates a new order by a new constitution after the coups is very sensitive for the continuation of new system. For instance 1982 constitution had more direct authority for the president who was accepted to be soldier while it restricted the authority of the other part of executive organ. Another tools for influence is the National Security Council that was created by 1961 constitution. This council is composed of both soldiers and civilians but the weight of soldiers is increased by each intervention. Martial laws and order in which all authority has in the hand of soldiers become a tool to boost the competence of military even if the required conditions for martial law were tightened. It is clear that military interventions created certain rules that restrict the civilian elected administrators to use the initiatives of the civil regime. It is rather difficult to change the articles of the constitution and other laws that protect this order even if it seems possible. Politicians who desire a modern and developed must initially change these laws to install the democracy.