Towards the revolution of 1908: The assassination of Şemsi Paşa

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu'nun mutlak monarşiden anayasal meşrutiyete geçişi Temmuz 1908 İhtilali ile mümkün olmuştur. Makedonya'daki III. Ordu içerisinde görevli genç subayların 1906'da oluşturduğu Osmanlı Hürriyet Cemiyeti etkin bir ihtilalci yapı kurmuştu. Resneli Niyazi Bey'in Abdülhamid rejimine karşı isyan ederek dağa çıkması üzerine, II. Abdülhamid, Rumeli'de örgütlenen İttihadçı yapılanmayı tamamen ortadan kaldırmaya karar verdi. Bunun için de, Şemsi Paşa'nın liderliğinde, Saray'a sadakatleriyle bilinen Arnavut silahşörleri kullanmayı planladı. Ancak Şemsi Paşa Manastır'a geldikten kısa bir süre sonra Telgrafhane çıkışında, bir İttihadçı fedai olan mülazım Atıf Bey tarafından suikastle öldürüldü. Bu olay İttihad ve Terakki'nin varlığına yönelik tehdidi ortadan kaldırdığı gibi, Firzovik'te toplanan otuz bin silahlı Arnavut'un ortada kalmasına neden oldu. Bu topluluğun arasına sızan muhalif ajanlar, Onları, Şemsi Paşa'nın amacının tam tersini yapmaya ikna ettiler. II. Abdülhamid'e arka arkaya yazdıkları telgraflarla, ?Kânûn-ı Esâsî'yi hemen ilan etmesi; aksi halde İstanbul'a yürüyecekleri? yönünde tehdit ettiler. Şemsi Paşa gibi önemli bir komutanının ölümü ve sadık Arnavutların desteğini kaybetmesi üzerine Sultan, 23 Temmuz 1908 gecesi Kânûn-ı Esâsî'nin yeniden yürürlüğe konulmasını kabul etmek zorunda kaldı. Bu çalışma Şemsi Paşa suikastinin II. Meşrutiyet sürecindeki bu büyük önemini belgelerle vurgulama amacındadır.Anahtar Kelimeler: Şemsi Paşa, II. Abdülhamid, Meşrutiyet, Kânûn-ı Esâsî, Makedonya, Manastır, Resneli Niyazi, Firzovik

The transformation of the Ottoman Empire from absolute monarchy to the constitutional monarchy was actualized after the Revolution of 1908. The Ottoman Freedom Society (Osmanlı Hürriyet Cemiyeti) was founded in 1906 by young officers of the Third Army to conduct an effective revolutionary organization in Macedonia. After Resneli Niyazi Bey revolted against the Hamidian regime, Abdülhamid II decided completely abolish the Unionist structure in Rumelia. The plan was to use Albanian warriors, whose loyalty to the palace was well-known, under the command of Şemsi Paşa. However, Şemsi Paşa was assassinated outside the Telegraph Office by a Unionist partisan, Atıf Bey, shortly after he arrived in Manastır. This not only caused the disappearance of the threat against the existence of the Committee of Union and Progress, but also left thirty thousand armed Albanians gathered in Firzovik aimless. The dissident agents who infiltrated into this group managed to convince them to do the exact opposite of what Şemsi Paşa planned. They threatened Abdülhamid II in their successive telegrams to ?either declare the Constitution immediately, or they would march on to İstanbul?. The Sultan was forced to re-institute the Constitution on the night of July 23, 1908, with the death of one of his famous generals and the loss of Albanian support. This work aims to highlight the great importance of the assassination of Şemsi Paşa during the process that led to the Second Constitutional Period.Key Words: Şemsi Paşa, Abdulhamid II, Constitutional system, 1908 Revolution, Macedonia, Manastır, Resneli Niyazi Bey, Firzovik