Geographic distributions of rock glacier in Turkey: The case study of Erciyes rock glacier

Abstract

Kaya buzulu, periglasiyel ve permafrost oluşum süreçlerinin en önemli göstergelerinden biridir. Genellikle kıtasal iklim bölgelerinde bulunur. Özellikle soğuk ve kurak iklimin hâkim olduğu dağların yüksek kesimlerinde görülür. Kaya buzulları, donmuş kaya ve buzun karışımıyla talus üzerinde oluşur. Maalesef şimdiye kadar Türkiye'de bu konu hakkında yeterli derecede çalışma yapılmamıştır. Bu eksikliği gidermek için Türkiye'deki kaya buzullarının coğrafi dağılımı incelenmiş, Erciyes'de bulunan güncel kaya buzulu ise uzaktan algılama ve arazi gözlemleri ile detaylı bir şekilde araştırılmıştır. Türkiye'de kaya buzulları genel olarak (1) güneydoğu Toroslar, (2) Doğu Karadeniz kıyısındaki dağlar ve (3) Anadolu'ya dağılmış diğer bağımsız dağlarda yer almaktadır. Bu amaçla; Kayseri ili sınırları içerisinde bulunan Erciyes Dağı'nın (38.53°N, 35.45°E, 3917 m) doğu yamacında, 2900 m ile 3200 m arasında yeralan kaya buzulunun 2001-2012 yılları arasındaki değişim süreci ve günümüz karakteri, 15 m çözünürlüklü ASTER (Advanced Spaceborne and Thermal Emission and Reflection Radiometer) uydu görüntüleri kullanılarak incelenmiştir. Ayrıca, uzaktan algılama teknikleri ile elde edilen veriler 2012 yaz aylarında yapılan saha çalışmaları ile kontrol edilmiştir. Bu gözlemler neticesinde, Erciyes Kaya Buzulu'nun 2012 verilerine göre yaklaşık 0.84 km²?lik bir alan kapladığı, 2001'de ise 0.88 km²'lik bir alana sahip olduğu tespit edilmiştir. Bu 11 yıl içerisinde, kaya buzulunun yaklaşık 0.04 km² (~4 hektar)'lık bir alan gerilemesine sahip olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Erciyes, Buzul, Kaya Buzulu, Permafrost, Coğrafi Bilgi Sistemleri.

Rock glaciers are one of the specific determiners of periglacial and permafrost formation process. They are usually located in continental climate regions. They are encountered on the high parts of the mountains where cold and arid climates dominate. Rock glaciers are formed on talus compromised by frozen rocks and ice. There is little information about the rock glaciers in Turkey. They are usually located in (1) southeast Taurus Mountains, (2) mountains near the coast of Eastern Black Sea and (3) other independent mountains scattered in Anatolia. The main purpose of this study is to examine the distributions of rock glaciers in Turkey by remote sensing techniques and field observations. As a case study, the present form and formation process of the rock glacier on Erciyes (38.53°N, 35.45°E, and 3917 m) were studied. The Erciyes rock glacier is situated on the eastern side of the mountain. In this study, 15 m resolution ASTER (Advanced Spaceborne and Thermal Emission and Reflection Radiometer) satellite images between 2001 and 2012 were used. The data obtained from satellite images were controlled during the fieldwork performed in August 2012. As a result, the Erciyes rock glacier covers an area of about 0.84 km² in elevations in between 2900 m and 3200 m. In 2001, it was covering an area of about 0.88 km². In 11 years, it retreated about 0.04 km² (~4 hectare). Key words: Erciyes, Glacier, Rock glaciers, Permafrost, Geographic Information System.