CBS ve uzaktan algılama yöntemleriyle Kâğıthane deresinin (İstanbul)taşkın risk analizi

Abstract

Doğal afetler insan yaşamını etkileyen, can ve mal kayıplarına neden olan önemli olaylardır. Oluşum şartlarına göre geniş alanları etkileyebilen doğal afetler, can ve mal kayıplarına neden olduklarında doğal felaketlere dönüşebilmektedir. Meteorolojik kökenli doğal afetlerin başında sel ve taşkın olayları gelmektedir. İstanbul?daki taşkınlar incelendiğinde kısa süreli sağanak yağışlar nedeniyle kontrolsüz biçimde yerleşime açılmış dere yataklarına meydana geldiği görünmektedir. Bu çalışmada coğrafi bilgi sistemleri ve uzaktan algılama yardımıyla Kâğıthane deresine ait fiziki ve beşeri haritaların ve taşkın risk analizi haritasının üretilmesi amaçlanmıştır. Öncelikli taşkının tanımı, özellikleri ve taşkına etki eden faktörler ele alınmıştır. Çalışma alanına ait havza karakteristiklerini analiz edebilmek için havzanın genel fiziki özellikleri ele alınmış ve daha sonra çalışma alanının taşkını etkilediği ve taşkının etkileyeceği beşeri özellikleri üzerinde durulmuştur. Genel özellikler belirledikten sonra çok kriterli karar verme yöntemi ile taşkın risk haritası üretilmiştir. Çalışma sonucunda dere havza alanı 58.11 km2 olarak bulunmuş olup bu alanın 8.4 km2? sinin yüksek derecede taşkın riski altında kaldığı belirlenmiştir. Bu alanın derenin güney kesiminde yoğunlaştığı gözlemlenmiştir. Yüksek riski oluşturan bölgede 13 adet mahalle, 20 adet cadde, 44 adet fabrika ve işyeri, 22 ilköğretim okulu, 4 adet lise, 1 adet yükseköğretim kurumu olduğu belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: CBS, Taşkın Risk, Çok Kriterli Karar Verme Analizi, Afet

Natural disasters are significant events that affect the life of people and cause deaths and loss of property. Depending on the condition of formation, natural phenomenon may turn into natural disasters when they cause deaths and loss of property. Flood and overflow are among the leading meteorologically based natural events. When the overflows in Istanbul are analyzed, it is seen that due to short term downpours the overflows happen in stream beds which were unrestrainedly opened to settlement. Considering physical and human characteristics, this study conducts analysis of overflow risk in Kâğıthane stream and the vicinity through geography information system and remote sensing system. In the overflow risk analysis, multi-criteria decision making model was applied. In order to analyze the characteristics of the catchment basin for the study area, general physical features of the basin is dealt with and then human characteristics that affected and would affect the study area has been focused on. Following the determination of general characteristics, overflow risk map was produced with the multi criteria decision making method. According to the result of the study, the catchment basin area of the creek was calculated as 58.11 km2 of which 8.4 km2 was under high risk of overflow. It was observed that this area was intensified in the south of the creek. It was found out that there are 13 neighborhoods, 20 streets, 44 factories and business centers, 22 primary school, 4 high school and 1 higher education institution in the region that creates high risk. KeyWords: GIS, Over flow Risk, Multi-criteria Decision Making Analysis, Disa