Yurtdışında görev yapan Türk öğretmenlerin duygusal zekâ düzeyi ile stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişki: Arnavutluk ve Kosova örneği

Abstract

Bu araĢtırmada yurtdıĢında görev yapan Türk öğretmenlerin duygusal zekâdüzeyleri ile stresle baĢa çıkma tutumları arasındaki iliĢki incelenmiĢtir.Öğretmenlerin duygusal zekâ düzeylerinin ve stresle baĢa çıkma tutumlarının sosyodemografikdeğiĢkenlere göre anlamlı düzeyde farklılaĢıp farklılaĢmadığı;öğretmenlerde duygusal zekâ alt boyutları ile stresle baĢa çıkma tutumları altboyutları arasında anlamlı düzeyde bir iliĢki olup olmadığı araĢtırılmıĢtır.AraĢtırmanın evrenini 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Arnavutluk TurgutÖzal ve Gülistan eğitim kurumları ve Kosova Gülistan eğitim kurumlarında görevyapan Türk öğretmenler oluĢturmaktadır. AraĢtırmanın örneklemini iseArnavutluk‟tan 45 ve Kosova‟dan 49 öğretmen oluĢturmaktadır.AraĢtırmada öğretmenlerin duygusal zekâ düzeylerini belirlemek için Petridesve Furnham tarafından geliĢtirilen ve Deniz, Özer ve IĢık (2013) tarafından Türkçegeçerlik ve güvenirlik çalıĢması yapılan Duygusal Zekâ Özellik Ölçeği-Kısa Formu(DZÖÖ-KF) kullanılmıĢtır. Öğretmenlerin stresle baĢa çıkma tutumlarını belirlemekiçin Özbay(1993) tarafından geliĢtirilen ve Türkçe uyarlaması, Özbay ve ġahin(1997) tarafından yapılan Stresle BaĢa-Çıkma Tutumları Envanteri (SBTE)kullanılmıĢtır. Sosyo-demografik bilgileri toplamak için ise araĢtırmacı tarafındanhazırlanan KiĢisel Bilgi Formu kullanılmıĢtır. AraĢtırmada elde edilen veriler SPSS 20.0 paket programı ile analiz edilmiĢtir.Gruplar arası anlamlı farklılık olup olmadığını belirlemek için ikili gruplardabağımsız gruplar t-testi, ikiden fazla olan gruplarda tek yönlü varyans analizi(ANOVA) uygulanmıĢtır. ANOVA sonuçlarının anlamlı çıktığı durumlarda, gruplararasındaki farkı belirlemek için homojen varyanslarda Tukey testi, varyanslarınhomojen olmadığı durumlarda Tamhane T2 testi uygulanmıĢtır. Duygusal zekâdüzeyi ve stresle baĢa çıkma tutumları değiĢkenleri arasında anlamlı düzeyde biriliĢki olup olmadığını belirlemek için Pearson Momentler Çarpımı KorelasyonKatsayısı tekniği kullanılmıĢtır. DeğiĢkenler arasında anlamlı bir iliĢki ve farkbulunup bulunmadığının belirlenmesinde 0,05 anlamlılık düzeyi esas alınmıĢtır.Analiz sonuçlarına göre aĢağıdaki sonuçlara ulaĢılmıĢtır. Verilerin analizi sonucunda bayan öğretmenlerin öz kontrol ve duygusallıkpuanlarının erkek öğretmenlerin puanlarından daha yüksek olduğu belirlenmiĢtir( .05) p . 0-6 yıl mesleki kıdem grubundaki öğretmenlerinin toplam duygusal zekâpuanlarının 7-13 yıl mesleki kıdem grubundaki öğretmenlerin puanlarından dahayüksek olduğu tespit edilmiĢtir( .05) p . 7-13 yıl yurtdıĢı grubunda bulunan öğretmenlerin duygusallık puanlarının 14ve üzeri yıl yurtdıĢı grubundaki öğretmenlerin puanlarından daha yüksek olduğutespit edilmiĢtir( .05) p . 7-13 yıl yurtdıĢı grubunda bulunan öğretmenlerin sosyallik puanlarının 14 veüzeri yıl yurtdıĢı grubundaki öğretmenlerin puanlarından daha yüksek olduğu tespitedilmiĢtir( .05) p . Erkek öğretmenlerin stresle baĢa çıkmada kaçma-soyutlanma (biyokimyasal)tutumunu bayan öğretmenlerden daha çok benimsediği ortaya çıkmıĢtır( .05) p . 21-27 yaĢ grubundaki öğretmenlerin stresle baĢa çıkmada kaçma-soyutlanma(duygusal-eylemsel) tutumunu 28-34 ve 35 ve üzeri yaĢ gruplarındakiöğretmenlerden daha çok benimsediği ortaya çıkmıĢtır( .05) p . Öğretmenlerin yurtdıĢında bulunma yılları arttıkça stresle baĢa çıkmada dıĢyardım aramayı daha az tercih ettikleri ortaya çıkmıĢtır( .05) p . Sayısal branĢ öğretmenlerinin stresle baĢa çıkmada kaçma-soyutlanma(biyokimyasal) tutumunu sözel öğretmenlere göre daha fazla benimsediği ortayaçıkmıĢtır( .05) p . Öğretmenlerin toplam duygusal zekâ puanları ile aktif planlama puanlarıarasında pozitif yönlü( .01) p ; kaçma-soyutlanma (duygusal-eylemsel) puanlarıarasında negatif yönlü( .01) p ve kaçma-soyutlanma (biyokimyasal) puanlarıarasında negatif yönlü( .05) p anlamlı iliĢkiler olduğu tespit edilmiĢtir. xv Öğretmenlerin öznel iyi oluĢ puanları ile dine sığınma puanları arasındapozitif yönlü( .05) p ve aktif planlama puanları arasında pozitif yönlü( .01) p anlamlı iliĢkiler olduğu tespit edilmiĢtir. Öğretmenlerin öz kontrol puanları ile kaçma-soyutlanma (duygusal-eylemsel)puanları arasında negatif yönlü( .01) p anlamlı bir iliĢki olduğu tespit edilmiĢtir. Öğretmenlerin duygusallık puanları ile dıĢ yardım arama puanları arasındapozitif yönlü( .01) p ; aktif planlama puanları arasında pozitif yönlü( .01) p vekabul biliĢsel yapılanma puanları arasında negatif yönlü( .05) p anlamlı iliĢkilerolduğu tespit edilmiĢtir. Öğretmenlerin sosyallik puanları ile aktif planlama puanları arasında pozitifyönlü( .01) p ve kaçma-soyutlanma (duygusal-eylemsel) puanları arasında negatifyönlü( .01) p anlamlı iliĢkiler olduğu tespit edilmiĢtir.AraĢtırma sonunda elde edilen bulgular, ilgili literatür ıĢığında tartıĢılarak,uygulayıcılara ve gelecekte yapılacak çalıĢmalar konusunda araĢtırmacılara önerilerdebulunulmuĢtur.Anahtar Kelimeler: Duygusal zekâ, stres, stresle baĢa çıkma, öğretmenlik

In this study the associations among the emotional intelligence and coping withstress were investigated on Turkish teachers working abroad. The population of theresearch is Turkish teachers who work in Albania and Kosovo. The sample consistsof 94 teachers.The research is a descriptive survey study. In order to collect data, TraitEmotional Intelligence Questionnaire –Short Form (Deniz, Özer and IĢık, 2013),Coping With Stress Questionairre (Özbay and ġahin, 1993) and personal informationform were used. Independent samples t-test and ANOVA were performed to analysedata. Additional Tukey and Tamhane tests were performed to detect the differencesbetween the groups when the ANOVA results were significant. Pearson MomentsProduct Coefficient technique was performed to analyze the associations among theemotional intelligence and the coping subscales.The results revealed that: For scores in self-control and emotionality components of emotionalintelligence, there is a significant difference in terms of gender. Female teachersscored higher than male teachers in these two components( .05) p . Teachers who have 0-6 years of professional experience have scored higherthan teachers who have 7-13 years of professional experience in total emotionalintelligence subscale( .05) p . xvii Teachers who have been abroad for 7-13 years have scored higher thanteachers who have been abroad for more than 14 years in emotionality subscale( .05) p . Teachers who have been abroad for 7-13 years have scored higher thanteachers who have been abroad for more than 14 years in social competence subscale( .05) p . Male teachers use avoidance-disengagement (biochemical) strategies morethan female teachers( .05) p . Teachers who are 21-27 years old use avoidance-disengagement (emotionaloperational)strategies more than teachers who are 28-34 and 35- years old( .05) p . Teachers who stay abroad longer use external help seeking strategies morethan teachers who are new abroad( .05) p . Natural sciences teachers use avoidance-disengagement (biochemical)strategies more than social sciences teachers( .05) p . Teachers‟ total emotional intelligence scores correlates positively with theiractive planning scores( .01) p ; correlates negatively with their avoidancedisengagement(emotional-operational) scores( .01) p and correlates negativelywith their avoidance-disengagement (biochemical) scores( .05) p . Teachers‟ subjective-well being scores correlates positively with theirturning to religion scores( .05) p and correlates positively with their activeplanning scores( .01) p . Teachers‟ self-control scores correlates negatively with their avoidancedisengagement(emotional-operational) scores( .01) p . Teachers‟ emotionality scores correlates positively with their external helpseeking scores( .01) p ; and negatively with their acceptance/cognitive restructuringscores negatively( .05) p . Teachers‟ social competence scores correlates positively with their activeplanning scores( .01) p and correlates negatively with their avoidancedisengagement(emotional-operational) scores( .01) p .Key Words: Emotional intelligence, stress, coping with stress, teachers.