Memlük kaynaklarına göre Yavuz ve Kanuni dönemlerinde Mısır ve Şam`da çıkan isyanlar

Abstract

Bu çalışmamızda Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde çıkan ayaklanmaları inceleyeceğiz. Bu dönemlerde Mısır ve Şam'da Osmanlı Devleti'ne karşı çıkan isyanların çoğu Memlükler tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu nedenle önce Osmanlı-Memlük ilişkileri hakkında kısa bilgiler verdik. Mısır ve Şam'ın fethini ve bu fetihlere sebep olan nedenleri açıkladık. Bu bilgileri 16.yy da yazılmış olan kaynaklara göre kaleme aldık. Özellikle İbn İyas ve diğer müellifler arasındaki fikir ayrılıklarını karşılaştırarak inceledik. Yavuz Sultan Selim ile Kansu Gavri arasındaki yazışmalar, el-Himsî, el-İshaki, İbn Tulun, el-Gazzi ve İbn İyas'ın yazdıklarına göre ve Yavuz Sultan Selim'in Mısır ve Şam'ı fethettikten sonra tüm Memlükler'e istisnasız beraat belgesi vermesi üzerine Yavuz Sultan Selim'in fethinden sömürge ya da makam amacı olmadığını söyleyebiliriz. Sultan Selim Sünni bölgeleri Safeviler'e karşı savunmak için ve de özellikle Safeviler Portekiz ile işbirliği yapınca burayı fethe mecbur kalmıştı. Fakat fethettikten sonra siyasi, ekonomik, iktisadi bir takım durumlar ortaya çıktı. Genel olarak ayaklanmalar Bedeviler ve Memlükler tarafından yapılmıştır. Bu isyanların başlıca sebebi olarak Osmanlı-Memlük savaşlarından sonra Memlükler'in silahlarıyla dağa çıkıp Memlük Devleti'ni yeniden canlandırmak istemeleri olduğunu söyleyebiliriz. İkinci bir sebep olarak, Yavuz Sultan Selim'in herkese beraat belgesi vererek Memlükler'in kendilerine güvenip, kendilerini toplamalarına neden olduğunu ilave edebiliriz. Bedeviler Memlük dönemlerinde de isyan ederler fakat Memlükler bu isyanlarını hemen bastırırlardı. Ancak Memlük hakimiyeti sona erdiğinde Bedeviler bu durumu fırsat bilip tekrardan ayaklanmalara başladılar. İsyan sebeplerinden sonra çalışmamıza Ahmed bin Bekir'in isyanıyla devam ettik. Ahmed bin Bekir isyancı bir karaktere sahip olup Memlük döneminde de isyanlar

There search is a unique attempt to shed light on the rebel movements in the reigns of Sultan Selim (I) and Suleiman Elqanoni in the period from 1519 AD until 1524 AD.Mamluks led most of the rebel movements in Egypt and the Levant at this critical period of life of the Ottoman Empire. So, the research was to try to find out the nature of the relations of the Ottoman and Mamluk and how it was developed, especially before the Ottoman conquest of Egypt and the Levant.The first part of the research surveyed the causes of the Ottoman conquest, as addressed in contemporary books, and especially the topics of IbenEyas compared to participation of his contemporaries about Ottoman conquest.Based on the correspondence of the first documented properly between Sultan Selim (I) and QansuhGhouri and is proven by senior contemporaries such as Imam Gazan and what mentioned by great IbnTulun and the Ishaqi and al-Homsi and as confirmed by the full amnesty for the movement of the Mamelukes after the defeat of the Safavids. All of these evidences support our conclusion that a purely religious motive to save the Sunni region from SafavidShiism risk and the Portuguese colonial crusader is the only motivation for that conquest. The resulted economic gains and political control are subsequent achievements and were not of his motives.Furthermore, the research covered in details the movement of disobedience and rebellion as consequence of the inevitable result of scarcity of security which is generated by the successive events including, in particular:•Battles between the Ottomans and Mamluks and the disappearance of the remains of the Mamluks in the mountains with their armaments.