El-idrîsî ve Nuzhatü`l-Müştâk adlı eserinin Uzak Doğu ile ilgili bölümünün çeviri ve yorumu

Abstract

Bu yüksek lisans tezi, 8'inci ve 12'inci yüzyıllar arasından günümüze ulaşangerek coğrafya ve haritacılık alanındaki çalışmalara gerekse seyahatnameleredayanarak Uzak Doğu'ya dair ilk İslâm bilgi birikimini konu edinmektedir. Buçerçevede, Batlamyus Coğrafyası, Hintlilerin Sindhindi ve İslâm-öncesi Pers emperyalgirişimleri gibi coğrafya temalı İslâm-öncesi çalışmaların Orta Çağ İslâmdüşünürlerini nasıl etkilediği ortaya konulmaya çalışılmıştır. İbn Ḫurdâzbih (ö. 912),Mervezî (ö. 850), Ya'kûbî (ö. 897), en-Nedîm (10.asır), Ḫarizmî (ö. 850), Mes'ûdî (ö.956), Sîrâfî, (10.asır), Ibn Havḳal (ö. 977), Muḳaddesî (ö. 991) ve Endelüsî'nin (ö.1070) eserlerine, bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla, başvurarak Orta Çağ İslâmcoğrafya pratikleri ve haritacılık geleneğinin gelişimine ilişkin genel bir değerlendirmesunulmuştur.Çalışmamızda Sicilyalı âlim Şerîf el-İdrîsî tarafından 12'inci yüzyılda kalemealınmış ve Roger'ın Kitabı olarak da bilinen şaheser Nuzhatü'l-Müştâḳ fî iḫtirâḳ elâfâḳ'ın bazı bölümlerine özel vurgu yapılmaktadır. Bu bağlamda, Nuzhat'ın Kral II.Roger'ın Şerîf el-İdrîsî'yi Palermo'daki sarayına davetinden başlayıp kendisini birdünya haritası çıkarmakla görevlendirmesiyle sürüp giden akışı sergilenmiştir.Çalışma kapsamında, Nuzhat'ın Uzak Doğu temalı bölümleri Arapça aslındanİngilizce'ye (ve Türkçe'ye) tercüme edilmiştir. Son olarak Nuzhat'ın söz konusubölümlerinde adı geçen yerlerin ve etnolojik bölgelerin günümüzdeki mukabillerinindaha iyi anlaşılmasına katkı sağlamak üzere yorum ve değerlendirme yapılmıştır.

This thesis paper talks about the earliest Islamic knowledge on the far eastbased on 8th – 12th century extant works on geography and cartography as well astravel accounts. It shows how pre-Islamic works on geography, e.g. the al-Ğuġrafiyāof Ptolemy and the Sindhind of the Indians, and imperial practices of the pre-IslamicPersia, influenced the thinkers of medieval Islam. It offers a comprehensive overviewon the development of Islamic geographical practices and cartographical traditions inMiddle Ages by consulting the works of Ibn Khurdādhbih (d. 912 CE), al-Marwazī (d.887 CE), al-Ya'qūbī (d. 897 CE), al-Nadīm (fl. 10th century), al-Khwārizmī (d. 850CE), Al-Mas'ūdī (d. 956 CE), al-Sīrāfī (fl. 10th century), ibn Hauqal (d. 977 CE), alMuqaddasī (d. 991 CE), al-Andalusī (d. 1070 CE), among others.The thesis gives an special emphasis on some parts of Nuzhat al-Mushtāq fiikhtirāq al-āfāq also known as Book of Roger, a magnum opus written by a 12thcentury Sicilian scholar, al-Sharīf al-Idrīsī. The progression of Nuzhat, which startedupon the invitation of King Roger II of al-Sharīf al-Idrīsī to his court in Palermo andthe commissioning of the latter to make a map of the world, is also shown in thisendeavor. The sections of Nuzhat that talk about the far east are translated from itsoriginal language to Turkish and English. And finally, a commentary part is written tofurther understand the modern-day names of places and ethnological parts mentionedin Nuzhat.