Bir şehir kurma teşebbüsü: Birüssebi kazası (1900-1917)

Abstract

II. Abdülhamid dönemi politikaları gereğince her alanda görülen otoriteninyeniden temini meselesi Birüssebi'nin birinci dereceden kaza merkezi olarakteşkilatlandırılmasını sağlamıştır. Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin malî krizdeolduğu süreçte, çölde neden modern bir şehir kurulduğu ve bedevî kabilelerin yerleşikhayata geçirilmek istendiği sorusu ele alınmıştır. İncelenen kaynaklar açıkça ifadeetmektedir ki şehrin kuruluşundan elde edilecek faydalar kazanın inşa sürecindeharcanacak maddî külfetten daha fazladır. Çünkü Birüssebi'deki topraklar kısmenverimlidir. Fakat bölgeden doğru oranda vergi alınamamaktadır. Ayrıca Mısırsınırında oluşan İngiliz tehdidine karşı bölgede devlet tarafından bir tedbir almakgerekmektedir. Devlet, Bedevî kabilelerin iskân ettirilmesi ile, hem bu topluluklarınmerkeze bağlılığını arttırmayı hem de çölü iyi bilen halk vasıtasıyla doğal bir güvenlikhattı oluşturmayı faydalı bulmuştur. Böylece, Birüssebi'de modern bir şehir inşası içinçalışmalar başlatılmıştır. Izgara planlı yollar, su kanalları, telgraf hattı, câmi'i şerif,değirmen, park ve bahçeler gibi kamu hizmetine sunulan yapılar burada inşa edilmiştir.Ayrıca devleti temsile imkân sağlayacak hükümet konağı, okul, ziraat bankası şubesigibi çeşitli binalar da yaptırılmıştır. Bu yapı birimlerinde görevlendirilen tecrübelidevlet memurları ve kabileler arasından seçilen üyeler vasıtası ile Birüssebi idarî, malî,adlî, askerî meselelerde devletin usûl ve esaslarına bağlı olarak idare edilmiştir. BirinciDünya Savaşı yıllarında Birüssebi, `Çöl Menzil Müfettişliği` olarak düzenlenmiştir.Bu yıllarda Cemal Paşa, ordunun ihtiyaç duyduğu yapı birimleri başta olmak üzereşehrin imar sürecini devam ettirmiştir. Bölgede yaşayan kabileler ise gönüllü birlikler teşkil edip orduda bulunarak ve imar çalışmalarına destek vererek devletin yanında yeralmıştır. Ancak cephede uygulanan yanlış askerî tedbirler Birüssebi'ninkaybedilmesine sebep olmuştur.Anahtar Kelimeler: Birüsseba, Birüssebi, Negev, Mısır sınırı, Kudüs, Bedevîkabileler

In compliance with the policies of the period of II. Abdülhamid, issue of thereconstruction of the authority seen in all areas enabled the Beersheba to be organizedas a first-degree town center. In this study, the questions of why a modern city wasestablished in the desert and the desire for the sedentarization of the Bedouin tribeswhile Ottoman Empire was having the financial crisis, are discussed. The sourcesinvestigated clearly state that the benefits to be derived from the establishment of thecity are greater than the pecuniary loss occurred in the construction process. Because,the lands in Beersheba are partially fertile. However, the taxes were not able to becollected from the region accurately. In addition, it is necessary to take measures bythe state in the area against the British threat formed in the border of Egypt. With thesedentarization of the Bedouins, the state considers it beneficial both to increase theobedience of these communities to the state and build a natural security line throughthe people who know the desert well. Thus, works have been started to construct amodern city in Beersheba. Here public buildings such as grid-planned roads, watertunnels, a telegraph line, a mosque, a mill, a park, and gardens were built. In addition,various buildings that will provide the state representation such as the governmentoffice, the school, the state bank branch, were also constructed. By way of theexperienced civil servants assigned to these structural units, and members selectedamong tribes, the Beersheba was administered according to the procedures andprinciples of the state such as administrative, financial, judicial, and military issues.The years of the First World War were a process for Beersheba to be organized as the`Desert Range Inspectorate` (Çöl Menzil Müfettişliği). During these years, CemalPasha continued the construction process of the city, especially the structural units thatthe army needed. The tribes living in the region have taken sides with the state byjoining the military forming volunteer units and helping the construction works.However, the wrong martial measures applied in the front have led to the loss ofBeersheba.Keywords: Beersheba, Beesheva, Najaf, Border of Egypt, Jerusalem, Bedouintribes