Cevşen-i Kebir duasının sened ve metin yönünden incelenmesi

Abstract

Bu çalışmada, Şîa kaynaklı olan ve ülkemizde yaygın olarak kullanılan Cevşen-i Kebir duası ele alınmıştır. Bu duanın en ayırt edici yönü Hz. Peygamber'e Allah tarafından gönderildiğinin iddia edilmesi ve içeriğinde Allah'a isnâd edilen bine yakın isim ve vasıf bulunmasıdır. Bu dua, temel İslâmî ilimlerden yararlanılarak senedi, kıssası ve içeriği olmak üzere üç kategoride incelenmiştir. Hz. Peygamber'e isnâd edilmesi bakımından gerek Sünnî gerekse Şîî camida bu dua hakkında öne sürülen senedler belirlenerek bu senedlerin hem Sünnî hem de Şîî hadîs usûlü bakımından herhangi bir ilmî değer taşıyıp taşımadığı araştırılmıştır. Duanın kıssasındaki Hz. Cebrâil'in Hz. Peygamber'e zırhını çıkarıp bu duayı okumasını söylediği iddiası, siyer açısından incelenmiştir. Bu iddianın Hz. Peygamber'in hayatı ile ilgili literatürle bağdaşmadığı tesbit edilmiştir. Yine ilgili kıssada yer alan, bu duanın Hz. Ali kanalıyla bir sır olarak aktarıldığı yönündeki ifadeler Ehl-i Sünnet perspektifinden araştırılmış, Hz. Ali hakkındaki gizli ilimlere sahip olduğu yönündeki iddiaların asılsız olduğu ortaya konulmuştur. Dua metninde yer alan Allah için kullanılan isim ve vasıflar bağlamında öncelikli olarak Allah'ın isimleri konusundaki temel İslâmî ekollere ait usûl ve kâideler incelenmiştir. Bunun sonucunda metindeki isim ve vasıfların birçoğunun, genel olarak Ehl-i Sünnet'in ilgili usûl ve kâidelerine ve İslâm ümmetinin Allah'ın isimleri konusunda icmâ' ettiği prensiplere aykırı olduğu tesbit edilmiştir. Bu duanın Arap dili ve edebiyâtı açısından da birçok gramer hatası içerdiği, şiirsel ifadelerin kullanımında aşırıya kaçıldığı ve anlatım açısından çokça tekrara düşüldüğü görülmüştür. Böylelikle bu duanın edebî açıdan da kusurlu olduğu ortaya konulmuştur. Ayrıca Allah'ın isimleri konusundaki görüşleri açısından Ebûbekir el-Bâkillânî hakkındaki yaygın yanlış bir tesbitin de tashîhi yapılmıştır.

This study examined Jawshan Kabeer prayer which is originated from Shia and is commonly used in Turkey. The most distinguishing feature of the prayer is that it is claimed that Allah sent the prayer to Prophet Muhammed and it consists of approximately one thousand names and attributes imputed to Allah. This prayer's chain of narretor, story, and text were examined based on classical disciplines of Islamic scholarship. First, the sanad that is imputed to Prophet Muhammed in Turkey and Shia with regard to the prayer were determined. After analyzing the chain of narretor, this study exposes that the sanad of the prayer is not scientific based at all according to Usûl hadith of Shia and Sunni. Second, the story, which asserts that Gabriel told Prophet Muhammed to take off his shield and say the prayer, was examined based on prophetic biography. This study revealed that this story does not match with the the biography of Prophet Muhammed. Additionally, a stated ascertain in the story claiming that the prayer was delivered secretly by Ali b. Abi Talip was investigated in terms of the Sunni theology. It is concluded that any assertions claiming that Ali had secret knowledges are groundless. Third, the names and attributes which are imputed to Allah in the text were analyzed based on the principles of the Islamic schools about the names and attributes of Allah. As a result, many of these names and attributes were found to be violating the principles of the Sunni schools and the consensus of the muslim scholars. From linguistic perspective, the text has a number of grammatical errors in Arabic language and literature; it has exaggerated lyrical expressions; and its narrative frequently falls into repetition. Thereby, this study disclosed that the prayer is defective in terms of its linguistic and literature features.