Kemâlpaşazâde`nin Esrâru`n-Nahv`i ile Birgivî`nin İzhâru`l-Esrâr`ının mukâyesesi

Abstract

İslamiyet'ten önce Araplar kendi dillerini güzel ve yanlışsız bir şekilde fasih olarak konuşurlardı. Gramere dair yazılı bir eserleri yoktu ve buna ihtiyaçları da yoktu. Ancak Kur'an-ı Kerîm'in nüzûlü ve İslamiyet'in geniş coğrafyaya yayılmasına paralel olarak yarım asır geçmeden bu dil İslâm coğrafyasının her tarafına hâkim olmaya başladı ve o bölgelerde konuşulan diller de yerlerini Arapçaya bıraktılar. Bu durumda özellikle Arap olmayan toplumlar için Arap dilinin öğrenilmesi ve üzerinde eserlerin yazılması ihtiyacı hâsıl oldu. Oluşan bu boşluğu doldurmak, ihtiyacı gidermek için Arap dilinin kelime yapısını inceleyen sarf ilmi ve cümle yapısını inceleyen nahiv ilmine dair birçok eser telif edilmiştir.İşte bu eserler içerisinde önemli yeri olanlardan biri, meşhur Osmanlı Şeyhülislâmı Kemâlpaşazâde'nin (ö.940/1534) nahiv ilmine dair telif ettiği Esrâru'n-Nahv adlı eseridir. Bir diğeri de yine Kemâlpaşazâde'nin çağdaşı olan, Osmanlı âlimlerinden İmamı Birgivî'nin (ö.981/1573) yıllarca Osmanlı medreselerinde müfredat kitabı olarak okutulup büyük bir kabul gören, üzerinde birçok şerh çalışmaları yapılan ve hâlen günümüzde de güncelliğini koruyan İzhâru'l-Esrâr adlı eseridir. Bu tezimizde, aynı asırda nahiv ilmi alanında ele alınmış bu iki meşhur eseri daha yakından tanımaya, ele aldıkları konuların yanyana mukayesesini yapıp farklarını ve isabet derecelerini tespit etmeye ve bu iki musannifin birbirleriyle olan ilişkilerini ele almaya çalışacağız.

Before the Islam, Arabs were speaking their own languages properly and literally. They had no written works about the Arabic grammar and they didn't need it. With the sending down of Qur'an and spread of Islam to wide areas, this language started to dominate the Islamic geography and regional languages had to leave their places to Arabic for half a century. Because of this condition, especially Non-Arabic societies needed to learn Arabic language and written works about the language. In accordance with this purpose, many works were compiled about the grammar(sarf) which analyzes the structures of words and the syntax(nahiv) which analyzes the structrues of sentences.One of the most important of these works is famous Ottoman Sheikh al-Islam Kemalpaşazade's Esraru'n-Nahv that is compiled about syntax(nahiv). The other significant work is Ottoman scholar Imam Birgivi's who lived at the same time with Kemalpaşazade İzharu'l-Esrar which is studied at Ottoman madrasahs for years, is made various commentary works on and maintains its actuality at the present time.In this thesis, we will struggle to look more closely to these two famous works which are evaluated in the same century on the field of syntax(nahiv), to understand better differences and similarities of discussed topics through comparisons and to take cognizance of relationships of two scholars with each other.