Yerinde ve katılımcı dönüşüm için ada bazlı uygulamalar: Kağıthane örneği

Abstract

Kentler ilk ortaya çıktıklarından itibaren birçok sebeplerden dolayı büyük yıkımlara uğramış olup, yenilenme ya da dönüşüm sorunuyla karşı karşıya kalmışlardır. Kentsel alanların kalitesini yükseltmek, kentsel bağlantıları kurmak, kentlinin yaşam haklarına yönelik fırsatlar yaratmak, doğal kaynakları doğru kullanabilmek ve yönetmek, sürdürülebilir kararlar ile bu yapılandırmayı oluşturabilmek kentsel planlama yaklaşımlarıyla mümkün olmaktadır. Dünyada ve Türkiye'de farklı uygulama yöntemleri olan çeşitli kentsel dönüşüm modelleri uygulanmakta ve önerilmektedir. Kentsel dönüşüm modellerinde `yerinde ve katılımcı` planlama anlayışı, demokratik ve katılımcı bir toplumun gelişmesini, şeffaflığı, diyalogu, eşitliği sağlamada çok önemli bir etkendir. Katılımcılık anlayışı kentsel dönüşümlerin planlama ve uygulama aşamalarında oldukça ihmal edilmektedir. Kentsel dönüşüm uygulamalarının tek bir kişi, kurum ya da kuruluş eli ve anlayışıyla gerçekleşmesi, birçok sıkıntı oluşmasına da sebep olmaktadır. Planlama ve uygulama sürecine yerel halk, sivil toplum kuruluşları ve akademisyenler dâhil edilerek çok aktörlü bir katılım sağlanması gerekmektedir. Bugüne kadarki deneyimler, kentsel dönüşüm projelerine yerel halkın dahil edilmesinin, başarıya ulaşmada önemli adımlardan biri olduğunu göstermektedir.Kentsel dönüşüm, son on yılın ana konusu `katılım` ilkesi üzerinde yoğunlaşmıştır. Yerel koşulların projeyi biçimlendirmesi, yerel aktörlerin sürece katkı sağlayarak projeye yön vermesi gibi etmenler katılım ilkesini şekillendiren araçlardan bazılarıdır. Yerinde ve katılımcı bir dönüşüm için, projenin uygulanacağı alanda, yerel halka yönelik bir çalışma olması `yere bağlılık` ilkesi açısından önemli bir etkendir. Katılımcı bir kentsel dönüşüm projesi gerçekleştirilirken, kamu örgütleriyle ve yerel halkla bilgilendirici toplantılar, anketler ve referandumlar yapılması, geçici işbirlikleri oluşturulması, danışmanlık meclisleri kurulması `katılımcılık` ilkesinin ilk aşaması açısından gereklidir.Dünyada uygulanan kentsel dönüşüm projeleri çoğunlukla rant odaklıdır ve bu rantın çoğu zaman eski mülk sahiplerden ziyade yeni mülk sahipleri tarafından paylaşılması söz konusudur. Uygulanan projelerin yarattığı kent ve mülkiyet hakkı ihlalleri, kentsel doku kaybı, sürdürülebilirlik açısından yetersizlik gibi sorunlar `yerinde ve katılımcı dönüşüm` kavramının gündemdeki yerini ve önemini daha çok açığa çıkarmaktadır.Bu çalışma; İstanbul İli Kağıthane örneğinde `kentsel dönüşüm` kavramını katılımcılık açısından tartışmak, ülkemizde uygulanan kentsel dönüşüm projelerinin fiziksel mekanın yenilenmesinin yanında, sosyal ve yerel özellikleri açısından da ele alınması gerektiğine dikkat çekmek ve yerel halkın `yerinde katılım` ilkesiyle dönüşümün planlama ve uygulama aşamalarına dahil olmalarına vurgu yapmak, bunu mevcuttaki bir örnek üzerinden tartışmaya açmak amacını taşımaktadır. Bu kapsamda `ada bazlı kentsel dönüşüm modeli`nin, `yerinde ve katılımcı kentsel dönüşüm` ilkesine ne derece katkı sağladığı incelenmiştir. Ada bazlı kentsel dönüşüm konusunda ilk adımı atan Kağıthane İlçesi'nin yapmış olduğu `ada bazlı kentsel dönüşüm projeleri`, alan çalışması ile araştırılmış ve bulgular yerinde katılımcı kentsel dönüşüm açısından ele alınmıştır.Anahtar Kelimeler: Kentsel dönüşüm, Katılımcı planlama, yerinde dönüşüm, ada bazlı kentsel dönüşüm.

Ever since the cities appeared, due to several reasons faced with many destructions there fore many renewal or conversion problem occured. To improve the quality of urban areas, urban build links, create opportunities for the right to life of the citizen the right to use and manage natural resources , sustainable urban planning decisions and approaches to create this configuration is possible.Various urban transformation models are applied and recommended in Turkey and in the world. Understanding of ` in location and participation` in Urban transformation is very important factor in achieving democratic, transparency, dialouge, equality and participatory society. But many times the concept of participation in the planning and implementation stages of urban transformation is quite neglected. To applicate Urban renewal by a single person, institution or organization leads to the formation of many problems. A multi-actor participation must be ensured by incorporating local people, civil society organizations and academics in planning and implementation process so for the experience, the inclusion of local people in urban renewal projects ise one of the important steps in achieving succes shows.Main topic of the last decade about urban transformation intensified in participation policy of local people. Local conditions, contribution of local actors are some of the shaping tools of Project process about the participation policy for an `in location and participation` policy a study about the local citizens is important for the loyalty of the local people when carrying out a participatory urban regeneration projects, public organizations and local public informational meetings, conducting surveys and referendums, the creation of task forces, advisery councils, the establishment of `participation` in terms of policy is required.Urban transformation projects applied in the world is mainly focused rent, and most of the time rent is being shared by the new owners rather than the former property owner.City and property rights violations, urban tissue loss interms of sustainability issues such as lack of `appopriate and participatory transformation` on the agenda and the importance of the concept reveals more because of implementation of the Project. Keywords: urban transformation, participatory planning, on-site conversion of the island based urban transformation.