The sensible and intelligible approach to communication and spatial sensibility in islamic architecture:examination of Damascus madrasas

Abstract

İslam Mimari'sinde 'anlam' meselesi son derece kutuplaşmış konulardan biri olarak kabul edilir, özellikle de bir anlam meselesi olarak teolojisinin kendi yapısındaki rolü. Görünen o ki Çağdaş İslam Mimarlığı'nda tasarım, düşüncelerden uzaklaştırılmış durumdadır. Bu araştırma İslam Mimarisi'nde Al Hissi-Al Aqli (Duyusal-Zihinsel) ve mekansal duyarlılık arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktadır. Uzun süredir felsefede zamansız bir dil olarak nitelenen bu durum 'ezoterik' ile özetlenmiştir. Yapılan çalışma ile oryantalistlerin araştırmaları tamamen görmezden gelinerek rasyonalist bir yaklaşımla bu ilişki yeniden ortaya konulmuştur.Bu tez, onbirinci ve onüçüncü yüzyılları arasında hem sosyo-kültürel hem de teolojik olarak (dini-politik) önemli değişimlere tanık olan Şam şehirinde bulunan İslami medrese yapılarını 'Hissi-Aqli' üzerinden; ilahi olanın metafiziksel varlığı (uzaklık- üstünlük metaforları) ile mekansal arketip arasındaki ilişkisini derinlikli olarak yeniden incelemiştir. Mekansal analiz yöntemiyle algısal süreç olan `Uzay, Şekil, Yüzey, Madde ve Renk ile 'Hissi' nin tanımlaması yapılmıştır. Ayrıca semiyotik çalışmalarlarla da Hissi'nin 'gizli' teolojik nitelikleriyle olan ilişkisi de ortaya konulmuştur.Anahtar Kelimeler: Hissi-Aqli `Duyusal-Zihinsel`, İletişim, Mekansal Duyarlılık, Mekan düzeni, Göstergebilim.

The issue of meaning is considered to be one of the extremely polarized issues in dealing with the field of Islamic architecture, especially the role of theology in its own construction. An approach seems to be shunned away from design considerations in contemporary Islamized architecture, this approach could be manifested through the relationship of Al Hissi-Al Aqli (The Sensible-Intelligible) and spatial sensibility in Islamic architecture. this relationship was put under the scope of perennial philosophy as the timeless language that embodies the abstract to comprehend the esoteric, it was totally ignored in the researches of orientalists and was opposed by the rationalist approach. This thesis discusses the problem of Hissi-Aqli by deeply examining the bond between the metaphysical presence of the divine (metaphors of distance-transcendence) and the spatial archetype in Islamic Madrasas during successive periods (11th to 13th century) in Damascus, where both the socio-cultural and theological aspects have witnessed significant changes in the religio-political exchange. the proposed methods associate spatial ordering analysis, perceptual processes `Space, Shape, Surface, Matter and color investigations to define the `Hissi` and (semiotics study) for tracing the relation to hidden theological attributes. Keywords: Hissi-Aqli `Sensible-Intelligible`, Communication, Spatial Sensibility, Space Ordering, Semiotics.