6. sınıf Türkçe dersi ders kitaplarının anlambilim açısından incelenmesi

Abstract

Okutulan metinlerin dilin bütün anlam özelliklerini yansıtması, çocuğun ifade gücünü artırması ve anlama becerilerini geliştirmesi gerektirmektedir. `İlköğretimin 6.,7.ve 8.sınıfları bir geçiş dönemi özelliği gösterir. Öğrenci bu dönemde seviyesine uygun Türk ve dünya edebiyatının seçkin örnekleriyle öğrendiklerini geliştirir ve kendi anlam dünyasını yapılandırmaya başlar.` (Komisyon, 2006) Bu araştırmada 6. sınıf Türkçe ders kitapları anlambilim açısından incelenmiştir.Anlambilim açısından yapılan bu inceleme, öğrencilerle işlenen metinlerde kullanılan kelimelerin ve cümlelerin anlambilimin bütün imkânlarını yansıtıp yansıtmadığını göstermesi bakımından önemlidir. Araştırmada amaç Türkçe ders kitaplarının anlambilim açısından Türkçenin zenginliğini yansıtıp yansıtmadığını göstermek, metinlerdeki anlam özelliklerinin programa uygun olup olmadığını denetlemektir. Araştırmada ilk olarak anlambilim ile ilgili literatür taraması yapılmış ve kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Böylece, tezin amacına ulaşmada kıstas kabul edeceğimiz kavramsal bölüm tamamlanmıştır. Kavramsal çerçeveye uygun olarak 6. sınıf Türkçe ders kitapları sözcük ve tümce anlambilimi açısından malzeme niteliği taşıyan sözcüklerin ve tümcelerin taranması yapılmıştır. Tarama işleminden sonra sözcük ve tümceler Aksan (2006)'a göre sözcük anlambilim ve tümce anlambilim açısından değerlendirilmiştir ve fişlere geçirilmiştir. Fişlenen bu tümceler konu başlıklarına göre tasnif edilip yorumlamalar yapılmıştır.Buna göre araştırmanın modeli nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi olarak belirlenmiştir.Araştırmanın evrenini 6. sınıf Türkçe dersi ders kitapları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi ise Milli Eğitim Bakanlığı yayınları 6. Sınıf Türkçe ders kitabı ve Koza yayınları 6.sınıf Türkçe ders kitabıdır. Ders kitaplarında bulunan 37 metin incelenmiştir ve çalışma içerisinde incelenen metinler sayfa numaraları birlikte örnekleriyle gösterilmiştir. İncelenen metinler arasında 3 tane tercüme edilmiş metin bulunmaktadır.Araştırmanın sonucunda 6.sınıf Türkçe ders kitaplarının sözcük anlambiliminbaşlıca öğelerine fazlaca başvurulduğu ve bu öğelerin başarıyla kullanıldığı görülmüştür. Tümce anlambilim açısından yazılı metinler incelendiğinde Türkçenin tümce anlambilimini etkileyen sözdizimi özelliklerini yansıtan metinlerin ders kitapları için seçildiği görülmüştür. Fakat Aksan(2006) kitabında yer alan `tümcelerde değişik anlatım kalıplarıyla belli anlamların dile getirilmesi` konusunda örnekler incelendiğinde metinler oldukça zayıf kalmıştır. Anahtar Kelimeler: Anlam, anlambilim, sözcük anlambilim, tümce anlambilim, Türkçe ders kitabı

It is required that the texts which were taught must reflect the whole semantic features of the language, increase the child's expressive power and improve the comprehensive skills. 6th, 7th, and 8th classes of the primary education show a transition period feature. At this period, student improves the knowledge that he/she learnt with the outstanding examples of Turkish and world literature appropriate to the level and he/she begins to configure his/her world of meaning. (Commission 2006) In this thesis, Turkish textbooks of 6th class were examined in terms of semantics. This study which was made in terms of semantics is important in terms of showing whether they reflect the all possibilities of semantics of the words and sentences used in the texts which were studied with the students together. The aim of the study is that to show if the Turkish textbooks reflect the richness of Turkish language in terms of semantics and to check the conformity of the properties of meaning in the texts to the program. In this study, first a literature review was made in terms of semantics and a conceptual framework was formed. Thus, the conceptual section which will be accepted as the creation for the thesis to reach to the purpose was completed. The words and sentences in the 6th class textbooks that have material quality in terms of semantics were reviewed. After reviewing, word and sentences were evaluated according to Aksan (2006) in terms of word semantics and sentence semantics and written to the cards. According to this, the model of the research was determined as the content analysis which is from the qualitative research methods. The universe of research includes the 6th class Turkish textbooks instructed in Turkey. The Publications of Ministry of National Education 6th class Turkish textbook and 6th class Turkish textbook of Koza Publications which were instructed in the Province of Erzincanwere selected as the sample of the research. 37 texts in the textbooks were studied. At the end of the study, it was seen that basic features of semantics have been mentioned and these features have been used successfully in the 6th class textbooks. When examined the texts in terms of sentence semantics, it was seen that the texts affecting the sentence semantics of Turkish and reflecting the features of syntax were selected in the textbooks.However, the texts remained poor in terms of expressing several meanings through different expression patterns.Key Words: Meaning, semantics, word semantics, sentence semantics, Turkish textbook