Al-Okyanusu`l-Basît fî Tarcamati`l-Kâmûsi`l-Muhît-`Ğayn` maddesi (al-Muğazğaza-al-Iğtiyâl): Giriş-metin-sözlük-dizin

Abstract

Bu çalışma, Al-Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l-Kâmûsi 'l-Muhît adlı eserin 34 cm boyunda ve üç cilt olarak yapılan (1305) baskısının II. cilt 534-822; III. cilt 33-302 arası sayfalarında yer alan Ğayn maddesinin (bâbu 'l-ğayn) `al-muğazğaza` maddesinden `al-iğtiyâl'` maddesine kadarki kelimeleri kapsamaktadır. Tezde bu maddelerin yazıçevrimi verilmiş, Türkçe ve Arapça bütün kelimelerin dizini hazırlanmıştır. Arapça madde başı kelimeler sözlükteki aslına göre ayrıca dizilmiş ve Asım'ın çevirisi günümüz Türkçesine aktarılarak ayrı bir dizin hâlinde çalışmaya eklenmiştir.Türkçe için önemli bir söz varlığı kaynağı olan `Al-Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l- Kâmûsi 'l-Muhît` adlı eserin yarım kalmış yayımına kaldığı yerden devam etmek amacıyla bu eser üzerinde çalışılmıştır.. Sözlük daha önce Hüseyin Atay - İbrahim Atay ve Mustafa Atay tarafından Arapça Türkçe Büyük Lugat (C. I. Ankara 1964; C. II. Ankara 1968; C. III. Ankara 1981) adıyla başka sözlüklerden katkılarla çevirilerek yayımlanmaya başlanmış; ancak ğayın maddesinde kalmıştır.Mütercim Âsım, Kâmûsu 'l-Muhîfi Türkçeye Al-Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l- Kâmûsi 'l-Muhît adıyla çevirmiştir; eser Kâmûs Tercümesi olarak tanınır.Kâmûsu 'l-Muhît aslen Arapçadan Arapçaya bir sözlüktür ve Muhammed Mecdü 'd-din Yakup Firuzâbâdî tarafından hazırlanmıştır.Al-Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l-Kâmûsi 'l-Muhît Arapça sözlüklerde görülen bab- fasıl tekniği ile dizilmiştir. Bu sebeple Sözlükte tarama yöntemi kullanılmıştır. Tezin kapsamı içine alınan sayfalar taranarak ğayn harfi ile başlayan Arapça kelimeler tespit edilmiştir.Anahtar sözcükler: Kâmûsu'l-Muhît, Kâmûs Tercümesi, Firuzabadi, Mütercim Asım, Sözlük, Ğayn Maddesi.

In this study, the index of all words in Turkish and Arabic has been prepared and writing cycle has been given covering words form the article `al-muğazğaza` to the article `al-iğtiyâl` of the article `Ğayn`, placing between the pages of 534 to 822 of the second volume and 33 and 302 of the third volume of the three-volumed and 34 cm tall edition of `Al-Ukyânûsu 'l-Basîtfî Tarcamati 'l-Kâmûsi 'l-Muhît`. Arabic headwords have been also set according to its origin in the dictionary and added as separate directory to the study being transferred to a Asim modern Turkish translation.This work has been studied in order to resume the unfinished publication of `Al- Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l-Kâmûsi 'l-Muhît`, which is an important source for Turkish vocabulary. The dictionary had been published before by Hüseyin Atay and Mustafa Ibrahim Atay under the name of Arabic Turkish Great Lugat (V. I Ankara 1964; V. II Ankara 1968; V. III Ankara, 1981) being translated with the contributions of other dictionaries, but remained at Gayn article.The interpreter Asım translated the Kamûsu 'l-Muhît to Turkish in the name of `Al- Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît`. The work is known as the Kamus Translation.Kamûsu 'l-Muhît is originally an Arabic to Arabic dictionary and was produced byMuhammed Mecdü'd-din Yakup Firuzâbâdî.`Al-Ukyânûsu 'l-Basît fî Tarcamati 'l-Kâmûsi 'l-Muhît` is set by bab-fasıl technique. Thus, scanning method has been used. Arabic words beginning with the letter `Ğayn ` have been identified by scanning the pages which are within the scope of the thesis.Key words: Kâmûsu'l-Muhît, Kâmûs Translation, Firuzabadi, Interpreter Asım, Dictionary, Ğayn Article.