Al-Ukyânûsu`l-Basît fî Tarcamati`l-Kâmûsi`l-Muhît - Ğayn maddesi (al-ğatmu - al-iğyau) Giriş - Metin - Sözlük - Dizin

Abstract

Bu çalışma, Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît adlı eserin 34 cm boyunda ve üç cilt olarak yapılan 1305/1887 baskısının 3. cilt 524-894 arası sayfalarında yer alan `ğayn` maddesinin (bâbu'l-ğayn) `al-ğatmu` maddesinden `al-iğyau` maddesine kadarki kelimeleri kapsamaktadır. Çalışmada bu maddelerin yazıçevrimi verilmiş, Türkçe ve Arapça bütün kelimelerin dizini hazırlanmıştır. Arapça madde başı kelimeler sözlükteki aslına göre ayrıca dizilmiş ve Asım'ın çevirisi günümüz Türkçesine aktarılarak ayrı bir dizin hâlinde çalışmaya eklenmiştir. Bu çalışmada amaç Türkçe için önemli bir söz varlığı kaynağı olan `Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît` adlı eserin yarım kalmış yayımına kaldığı yerden devam etmektir. Sözlük daha önce Hüseyin Atay - İbrahim Atay ve Mustafa Atay tarafından Arapça Türkçe Büyük Lugat (C. I. Ankara 1964; C. II. Ankara 1968; C. III. Ankara 1981) adıyla başka sözlüklerden katkılarla çevirilerek yayımlanmaya başlanmış; ancak `?ayn` maddesinde kalmıştır. Al-Kâmûsu'l-Muhît aslen Arapça'dan Arapça'ya bir sözlüktür ve Muhammed Mecdü'd-din Yakup Firuzâbâdî tarafından hazırlanmıştır. Mütercim Âsım, Kâmûsu'l-Muhît'i Türkçeye Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît adıyla çevirmiştir; eser Kâmûs Tercümesi olarak tanınır. Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît Arapça sözlüklerde görülen bab-fasıl tekniği ile dizilmiştir. Bu sebeple Sözlükte tarama yöntemi kullanılmıştır. Tezin kapsamı içine alınan sayfalar taranarak `?ayn` harfi ile başlayan Arapça kelimeler tespit edilmiştir. Anahtar sözcükler: Kâmûsu'l-Muhît, Firuzabadi, Mütercim Asım, Sözlük.

This study includes some parts of the gayn's theme that is present between the 524-894 pages of the third volume of the work named Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-MuhîtIn this study transcription of the items has been given and the lexicon of the Turkish and Arabic words has been arranged. Furthermore Arabic words have been set as the original form in the dictionary . Asım's translation has been added to the study by being transferred in modern Turkish. My purpose is to publish some parts of `Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît` that is an important source for Turkish. Although the lexicon had been started to publish previously by Hüseyin Atay, İbrahim Atay and Mustafa Atay it remained on the theme of ğayn. `Kâmûsu'l-Muhît` is a monolingual Arabic dictionary that was designed by `Muhammed Mecdü'd-din Yakup Firuzâbâdî` Translator Asım translated this work in to Turkish with the name of `Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît` . This work is known as `Kâmûs Translation` Al-Ukyânûsu'l-Basît fî Tarcamati'l-Kâmûsi'l-Muhît has been established by the tecnique of `chapter-episode` that appears in Arabic dictionaries. For this reason scanning method hes been used in the dictionary. The thes is includes the Arabic words that begin with `ğayn` letter.Key words: Qamus al-Muhit, Firuzabadi, Mutarcim Asim, Glossary.