Koray Avcı Çakman`ın eserlerinde çocuklara yönelik ekoeleştirel iletiler

Abstract

İnsan ve doğa arasındaki ilişki, ekonomik koşulların farklılaşmasıyla birlikte değişmeye başlamıştır. Avcılık ve toplayıcılık döneminden, tarımsal ve sanayi devrimine uzanan yolda, kısmi ihtiyaçları karşılama anlayışından, faydacı anlayışa doğru yönelmiştir. Özellikle hızlı teknolojik gelişmelerin yaşandığı dönemlerden sonra baş gösteren çevre sorunları, insanları önlem almak durumunda bırakmıştır. Bunda asıl farkındalığın, çevre sorunlarının insanın kendisini de etkilediği gerçeğinin fark edilmesiyle yaşandığı söylenebilir. Bu aşamadan sonra insan hem gelişimini sürdürmek hem de çevresini koruyup, devamını sağlamak için önlemler almaya başlamıştır. Farklı alanlarda pek çok çalışma yapılmış, edebiyat da çağın sorunlarına duyarsız kalmamıştır. Edebî eserlere insan merkezli bir yaklaşımdan ziyade, tüm canlıların eşit olduğu nazarıyla yaklaşan ekoeleştiri bu anlamda önemli bir yer edinir. Yalnız yetişkin edebiyatında değil, çocuk edebiyatı eserlerinde de çevresel etkilerin yarattığı pek çok olumlu ve olumsuz iletileri görmek mümkündür. Bireysel adımların, birleşerek küresel anlamda bir çevre koruma kültürü oluşturabileceği öngörüsünden hareketle, çocukların erken yaşlarda bu tür edebî eserlerle tanışmasının önemli olduğu düşünülmektedir. Bu sebeple Koray Avcı Çakman'a ait 35 adet eser, doküman incelemesi modeliyle incelenmiştir. Bu seçimde yazarın üretkenliğinin yanında, çocuk duyarlılığına uygun dil ve anlatımı da etken olmuştur. Ekoeleştirel unsurlar yedi farklı tablo altında değerlendirilmiştir. Sonuç olarak Koray Avcı Çakman'ın eserlerinde ekoeleştirel kuram bağlamında ele alınacak pek çok iletiye ulaşıldığı, ayrıca canlı varlığı açısından da eserlerinde oldukça zengin bir çeşitliliğin olduğunu söylemek mümkündür.

The relationship between human and nature started to change together with the differentiation in economic conditions. In the path from the period of being foragers to agricultural and industrial revolution, utilitarian approach was gravitated towards from the approach of meeting partial needs. Especially environmental problems faced after the periods, in which fast technological developments were experienced, obliged people to take precautions. It can be expressed that the actual awareness here came through with the realization that environmental problems affect the human himself as well. After this phase, the human started to take measures both in order to sustain own improvement and to provide continuance. Many studies in different fields were conducted and literature did not remain insensitive to the problems of the era. Eco-criticism, which approaches literary work with a consideration that all creatures are equal rather than a human centered approach, carves out an important niche for itself in this sense. It is possible to see many positive and negative messages created by environmental effects not only in adult literature but also in children's literature. With reference to the prediction that individual steps might aggregate and form a global environment protection culture, it is believed that children to be introduced to such literary works at early ages is important. Because of this reason, 35 works belonging to Koray Avci Cakman were analyzed through document review method. Besides the productivity of the author, his language and wording that are adequate to children's sensitivity have been influential in this selection. Eco-critical elements were assessed under seven different tables. In conclusion, it is possible to emphasize that many messages to be approached with regards to eco-critical theory were reached in Koray Avci Cakman's works, in addition to the existence of a quite rich variety in his works in terms of living being entity.