Yaşlı bireylerde depresyon, yaşam kalitesi ve etkileyen faktörler

Abstract

Bu araştırma yaşlı bireylerde depresyon, yaşam kalitesi ve etkileyen faktörleri belirlemek amacıyla tanımlayıcı türde yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Ekim 2010-Mart 2011 tarihleri arasında Erzincan il merkezinde bulunan Karaağaç, İnönü ve Mimar Sinan Aile Sağlığı Merkez'lerine herhangi bir sebeple başvuran 65 yaş ve üstü 450 birey oluşturmuştur. Veriler tanımlayıcı form, Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ), Dünya Sağlık Örgütü Yaşlılarda Yaşam Kalitesi Modülü (WHOQOL-OLD) ve Avrupa Sağlık Etki Ölçeği- Dünya Sağlık Örgütü Yaşam Kalitesi Ölçeği (EUROHIS-QOL.8)?(WHOQOL- 8.Tr) kullanılarak toplanmıştır.Yaşlı bireylerin % 62.2'sinde (23.06±4.40) yüksek düzeyde, toplamında orta düzeyde (17.31±8.43) depresyon olduğu saptanmıştır. İleri yaşta olma, kadın olma, bekar ve dul olma, düşük eğitim düzeyi, düşük gelir düzeyi, ilde yaşamama, yalnız yaşama, çevreden sosyal destek almama, sağlığı kötü algılama, herhangi bir kronik hastalığa sahip olma depresyon puan ortalamasını istatistiksel olarak olumsuz yönde etkilerken (p<0.001), sigara içmenin olumlu yönde etkilediği saptanmıştır (p<0.001).Kadın olmak, düşük eğitim düzeyi, düşük gelir düzeyi, sağlığı kötü algılama ve herhangi bir kronik hastalığa sahip olma WHOQOL-OLD yaşam kalitesinin her alanınıve toplam puanı, EUROHIS-QOL.8 yaşam kalitesi puan ortalamasını olumsuz (p<0.05, p<0.001), sigara içmenin ise WHOQOL-OLD yaşam kalitesinin tüm alanlarını, toplam puanı ve EUROHIS-QOL.8 yaşam kalitesi puan ortalamasını olumlu yönde etkilediği (p<0.05, p<0.001) saptanmıştır. İleri yaşta olma, bekar ve dul olma, ilde yaşamama, yalnız yaşama, çevreden sosyal destek almama WHOQOL-OLD yaşam kalitesinin özerklik alanı dışındaki tüm alt alanları, toplam puan ortalamasını ve EUROHIS-QOL.8 yaşam kalitesi puan ortalamasını olumsuz etkilediği belirlenmiştir (p<0.001).WHOQOL-OLD ve EUROHIS-QOL.8 ölçekleri puan ortalamaları ile GDÖ puan ortalamaları arasında yapılan korelasyon analizi sonucunda orta düzeyde negatif yönde bir ilişki saptanmıştır (p<0.001). Bu sonuçlar doğrultusunda yaşlıların depresyonu ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlere yönelik sağlık çalışanlarının ve toplumun farkındalığının arttırılması ve bu yönde eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Yaşlı bireyler, depresyon, yaşam kalitesi, hemşirelik.

This research was conducted as a descriptive study to determine depression, quality of life, and affecting factors in elderly individuals. The research sample included 450 individuals 65 years of age and over, who presented to Karaagac, Inonu, and Mimar Sinan Family Health Care Centers in the province of Erzincan, Turkey, for any reason, between October 2010 and March 2011. Data were collected using a descriptive form, Geriatric Depression Scale (GDS), World Health Organization Quality of Life Instrument for the Old (WHOQOL-OLD), and Europe Health Impact Scale- World Health Organization Quality of Life Scale (EUROHIS-QOL.8)?(WHOQOL- 8.Tr).Depression level was determined to be high in 62.2% of the elderly individuals (23.06±4.40) and medium in total (17.31±8.43). Advanced age, being a woman, being single and/or being a widow, low education level, low income level, living in a rural area, living alone, lack of social support, poor perception of health, and presence of a chronic disease had a statistically significant negative effect on mean depression scores (p<0.001), while smoking was found to have a positive effect (p<0.001).It was also determined that being a woman, low education level, poor perception of health, low income level, and presence of a chronic disease had a negative effect on all domains of WHOQOL-OLD quality of life and on the total score, as well as on the mean score of EUROHIS-QOL.8 quality of life (p<0.05, p<0.001); whereas, smoking had a positive effect all domains of WHOQOL-OLD quality of life and on the total score, as well as on the mean score of EUROHIS-QOL.8 quality of life (p<0.05, p<0.001). ). Advanced age, being a woman, being single and/or being a widow, living in a rural area, living alone, and lack of social support were found to have a negative effect on all subscales of WHOQOL-OLD quality of life, except for the autonomy subscale, and on the total score and mean score of EUROHIS-QOL.8 quality of life (p<0.001).As a result of the correlation analysis between mean scores of WHOQOL-Old and EUROHIS-QOL.8 scales and the mean GDS scores, a medium level of negative correlation was found (p<0.001). In line with these results, it is suggested that education programs should be initiated to increase the awareness of healthcare professionals and the society about the factors affecting depression and quality of life in elderly people.Keywords: Elderly individuals, depression, quality of life, nursing.